Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Βιβλιοπαρουσίαση του βιβλίου "Τι είναι μια ανθρωπιστική κριτική"
Αναρτήθηκε από Βιβλιοπωλείο ΜΙΕΤ - Αμερικής 13 στις 7:16 π.μ.
Τίτλος: Τι είναι μια ανθρωπιστική κριτική;Συγγραφέας: Abrams M. H.
Μετάφραση και επίμετρο: Άρης Μπερλής
Έκδοση: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα, 2014
Σελίδες: 97
ISBN: 978-960-250-603-5
Τιμή με έκπτωση: 9,90€
To 1992 διεξάγεται στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα ένα συνέδριο για την κριτική της λογοτεχνίας με τον υπαινικτικό και ταυτόχρονα επιθετικό τίτλο: «Ο βασιλιάς είναι ντυμένος ξανά». Θέμα του είναι η κριτική της κριτικής θεωρίας, συγκεκριμένα η κριτική των νεότερων μεταστρουκτουραλιστικών θεωριών που εμφανίστηκαν από τη δεκαετία του 1960 και μετά. Το συνέδριο ανοίγει με ομιλία του ο Μέγερ Χάουαρντ Εϊμπραμς. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ, διακεκριμένος μελετητής του Ρομαντισμού και επιμελητής της περίφημης Ανθολογίας αγγλικής λογοτεχνίας των εκδόσεων Νorton που διδάσκεται σε όλα τα αμερικανικά πανεπιστήμια, ο Εϊμπραμς ήταν μια σεβαστή φυσιογνωμία στον χώρο της αμερικανικής ακαδημαϊκής κριτικής. Επιπλέον, ο 80χρονος τότε Εϊμπραμς, γιος εβραίων μεταναστών από την Ανατολική Ευρώπη, ήταν ο ζωντανός κρίκος που συνέδεε δύο μεγάλες σχολές της αγγλοσαξονικής κριτικής: τη μεσοπολεμική Νέα Κριτική του δασκάλου του στο Κέιμπριτζ Ι. Α. Ρίτσαρντς και τη μεταπολεμική Αποδομητική Σχολή του Γέιλ, του Τζόζεφ Χίλις Μίλερ, του Πολ ντε Μαν και του Χάρολντ Μπλουμ - ο τελευταίος ήταν φοιτητής του στο Κορνέλ, όπως και ο μυθιστοριογράφος Τόμας Πίντσον.
Στην ομιλία του με τίτλο «Τι είναι μια ανθρωπιστική κριτική;», που κυκλοφορεί τώρα στα ελληνικά από το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης σε μετάφραση του Αρη Μπερλή, ο Εϊμπραμς κάνει μια μεθοδική επισκόπηση των θεωριών αυτών, αρχίζοντας από τον Λεβί-Στρος και συνεχίζοντας με τον Μπαρτ, τον Φουκό, τον Ντεριντά, τον Χίλις Μίλερ και τον Ντε Μαν, παρουσιάζει ψύχραιμα τα βασικά σημεία αυτής της κριτικής, την οποία θεωρεί αντιανθρωπιστική, και επισημαίνει οφέλη και τρωτά σημεία της προτού καταλήξει στην υπεράσπιση μιας ανθρωπιστικής κριτικής.
Οι μεταστρουκτουραλιστές θεωρητικοί, εξηγεί ο Εϊμπραμς, από τα τρία συστατικά στοιχεία της επικοινωνιακής πράξης της λογοτεχνίας, το έργο, τον συγγραφέα και τον αναγνώστη, αφαίρεσαν τον άνθρωπο. Το «έργο» έγινε «κείμενο» ή «γραφή», που δεν προέρχεται από κάποιο υποκείμενο. Ο συγγραφέας πέθανε, έγινε «τόπος» ή «λειτουργία» που εμπεριέχεται στη «γραφή». Ο αναγνώστης από πρόσωπο έγινε «ρόλος» που ενσαρκώνει τους κώδικες οι οποίοι κάνουν εφικτή την ανάγνωση. Σε μια αντίστροφη πορεία, ενώ συγγραφέας και αναγνώστης αποπροσωποποιούνται, προσωποποιούνται η γλώσσα και η γραφή και το πεδίο του λόγου μετατρέπεται σε πεδίο μάχης όπου διεξάγονται αγώνες μεταξύ των κειμένων.
«Οι παραδοσιακοί αναγνώστες διαπιστώνουν ότι ο θεωρητικός κόσμος των ακραιφνών στρουκτουραλιστών είναι κατάφωρα ασύμφωνος με τον κόσμο που ζούμε και γράφουμε και διαβάζουμε λογοτεχνικά έργα» γράφει ο Εϊμπραμς, ο οποίος έχει πεποίθηση στην κεντρική θέση του ανθρώπου στη διαδικασία της παραγωγής και της ανάγνωσης του λογοτεχνικού έργου.
Αναγνωρίζει ότι οι κρινόμενες θεωρίες, ως μέθοδοι, ως εργαλεία, όξυναν την αντίληψή μας, αλλά θεωρεί παραμορφωτική τη μετατροπή μιας υπόθεσης εργασίας σε Μεγάλη Θεωρία, σε «κυριαρχική, τυραννική υπόθεση της οποίας οι συνέπειες προβάλλονται ως "τα πράγματα ως έχουν", διότι κατά λογική αναγκαιότητα έτσι πρέπει να είναι». Τον ενοχλούν η καθολική προϋπόθεση των φουκοϊκών ότι όλος ο λόγος συνίσταται από πολιτισμικές κατασκευές που ελέγχονται από τις μορφές εξουσίας, η άποψη των μεταστρουκτουραλιστών μαρξιστών ότι όλος ο λόγος συνίσταται από μια ιδεολογία ταγμένη στην υπηρεσία μυστικών συμφερόντων ή η πεποίθηση των μεταστρουκτουραλιστριών φεμινιστριών ότι όλος ο δυτικός λόγος είναι εγγενώς και ολοκληρωτικά φαλλοκεντρικός. Κυρίως τον ενοχλεί η μεταστρουκτουραλιστική κοινή θέση ότι ο συγγραφέας αποτελεί απότοκο της αστικής ιδεολογίας που διαμορφώθηκε από την καπιταλιστική οικονομία, μια επινόηση που εξυπηρετεί έννοιες του καπιταλιστικού συστήματος όπως η ιδιοκτησία, ένα κατασκεύασμα προκειμένου να καθιερωθεί ένας λογοτεχνικός λόγος ως περιουσιακό στοιχείο.
Η ιστορία δύο χιλιάδων χρόνων της λογοτεχνικής κριτικής, από τον Οράτιο ως τον 20ό αιώνα, υποστηρίζει μια «ανθρωπιστική λογοτεχνική κριτική που ασχολείται με λογοτεχνικά έργα που έχουν γραφεί από ανθρώπους για ανθρώπους και μιλούν για ανθρώπους και ανθρώπινα ζητήματα» καταλήγει ο υπεραιωνόβιος μελετητής, που συμπλήρωσε εφέτος 102 χρόνια ζωής. Ο λόγος του νηφάλιος, χωρίς τις εμπρηστικές διατυπώσεις και τα δηκτικά σχόλια που εξαπολύουν οι παραδοσιακοί κριτικοί εναντίον των μεταδομιστών συναδέλφων τους, είναι παραστατικά διαυγής: «Κάποια ακραία μεταστρουκτουραλιστικά γραπτά… μοιάζουν να είναι όχι απλώς αφηρημένα αλλά εξωπραγματικά», γράφει, «σαν να έχουν γραφτεί από εξωγήινους που έμαθαν να χρησιμοποιούν την ανθρώπινη γλώσσα χωρίς να συμμετέχουν στις μορφές της ζωής που εκφράζονται με τη γλώσσα».
Αν ο αναγνώστης δεν έχει πειστεί ως το σημείο αυτό για την υπεροχή της ανθρωπιστικής κριτικής, ο Εϊμπραμς φέρνει ένα τελευταίο ακατανίκητο επιχείρημα, τη ζωή την ίδια αυτών των θεωρητικών: «Ο θεωρητικός τους κόσμος, εκτός του ότι είναι απίστευτος, είναι ακατοίκητος από τους θεωρητικούς» σημειώνει. «Στην καθημερινή ζωή, όταν προκύπτει κάποιο θέμα σχετικό με τα ηθικά ή πολιτικά ή προσωπικά ενδιαφέροντά τους, εγκαταλείπουν τη θεωρητική τους γλώσσα και υιοθετούν την κανονική ανθρωποκεντρική γλώσσα που αναφέρεται σε πρόσωπα που έχουν προθέσεις, σε ό,τι λένε και ό,τι εννοούν, στην πνευματική και ηθική ευθύνη που έχουν για τα λεγόμενά τους». Τα παραδείγματα που αναφέρει από τη δημόσια διαμάχη μεταξύ Φουκό και Ντεριντά ή από τη διαμάχη του τελευταίου με τον γερμανό φιλόσοφο Γιούργκεν Χάμπερμας, γνωστά και πολυσυζητημένα, είναι εύγλωττα.
Μεταφρασμένο με οικεία επιμέλεια από τον Αρη Μπερλή, το δοκίμιο συνοδεύεται από επίμετρο του μεταφραστή με όλες τις απαραίτητες περικειμενικές πληροφορίες. Αναφέρεται στη μεγάλη κριτική συμβολή του Εϊμπραμς, τη μελέτη του για τη ρομαντική θεωρία και την κριτική παράδοση Τhe Mirror and the Lamp (1953), και εμπεριέχει μια ενδιαφέρουσα σημείωση του Μπερλή, εν μέρει αναθεωρητική εν μέρει απολογητική, για την ελληνική μετάφραση της μελέτης από τον ίδιο ως Ο καθρέφτης και το φως (Κριτική, 2001).
Παρουσίαση του βιβλίου στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ από την Λαμπρινή Κουζέλη
Τίτλος: Τι είναι μια ανθρωπιστική κριτική;Συγγραφέας: Abrams M. H.
Μετάφραση και επίμετρο: Άρης Μπερλής
Έκδοση: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα, 2014
Σελίδες: 97
ISBN: 978-960-250-603-5
Τιμή με έκπτωση: 9,90€
«Το δοκίμιο “Τι είναι μια ανθρωπιστική κριτική;” είναι η εναρκτήρια ομιλία του Έιμπραμς στο συμπόσιο με τίτλο “The Emperor Redressed: Critiquing Critical Theory” (“Ο αυτοκράτορας ντυμένος ξανά: Κριτική της κριτικής θεωρίας”), που έγινε το 1992 στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα. Στο συμπόσιο έλαβαν μέρος διακεκριμένοι κριτικοί της λογοτεχνίας, φιλόσοφοι και μελετητές, όπως ο Τζων Σέαρλ, ο Ιχάμπ Χασάν, ο Ντέβιντ Λέμαν, ο Ρίτσαρντ Λέβιν κ.ά. Θέμα (και προφανής στόχος) του συμποσίου ήταν ο “ενδελεχής έλεγχος” των μεταστρουκτουραλιστικών, ριζοσπαστικών θεωριών, μεταξύ των οποίων εξέχουσα θέση κατέχει η αποδόμηση. Ο τόνος πολλών εισηγήσεων ήταν μαχητικός, ειρωνικός ή και σαρκαστικός. Αλλά ο Έιμπραμς, διδακτικός και μεθοδικός πάντα, αφού θυμίσει ότι “κριτική δεν σημαίνει πολεμική”, αναλαμβάνει να αναλύσει βασικές θέσεις των μεταστρουκτουραλιστικών θεωριών, ιδέες και πρακτικές, και να δείξει τόσο τις εσωτερικές τους αντιφάσεις όσο και τις συνέπειές τους. Θα εξετάσει ορισμένες κριτικές θεωρίες “εκ των έσω”, θα δει “ποια στοιχεία και ποιοι παράγοντες τις έχουν κάνει να φαίνονται όχι μόνον αξιόπιστες αλλά και πειστικές σε ανθρώπους νοήμονες”, και θα δείξει “ποιες ενδιαφέρουσες συλλήψεις υπάρχουν σε αυτές τις θεωρίες, τις οποίες όσοι από μας έχουμε διαφορετική στάση ως κριτικοί καλό θα ήταν να προσέξουμε”. Θα δείξει επίσης γιατί “οι σύγχρονες θεωρίες, όταν εφαρμόζονται στη λογοτεχνική κριτική”, είναι “ανεπαρκείς για τα λογοτεχνικά κείμενα τα οποία αναλαμβάνουν να ερμηνεύσουν και συχνά παραμορφωτικές στους τρόπους ανάγνωσης που χρησιμοποιούν και προτείνουν”. ... Ένα μεγάλο μέρος του δοκιμίου καλύπτει η περιγραφή του αντιανθρωπισμού των στρουκτουραλιστικών και των μεταστρουκτουραλιστικών θεωριών (Κλωντ Λεβί-Στρως, Ρολάν Μπαρτ, Μισέλ Φουκώ, Ζακ Ντεριντά, Πωλ ντε Μαν), της αμφισβήτησης θεμελιωδών εννοιών και αναφορών της παραδοσιακής σκέψης και κριτικής, όπως “άνθρωπος”, “ανθρώπινος”, “το υποκείμενο”, “υποκειμενικότητα”, “το πρόσωπο”, “το εγώ”. Για αυτούς τους θεωρητικούς οι άνθρωποι –ο συγγραφέας, ο αναγνώστης– δεν υπάρχουν ως υποκείμενα, είναι –όπως και το λογοτεχνικό έργο– “λειτουργίες” ή “αποτελέσματα” της γλώσσας». (Απόσπασμα από το επίμετρο του μεταφραστή).
Ο ΜΕΓΕΡ ΕΪΜΠΡΑΜΣ γεννήθηκε το 1912 και σπούδασε στο Χάρβαρντ και στο Καίμπριτζ. Το σημαντικότερο βιβλίο του, The Mirror and the Lamp (ελληνική έκδοση: Ο καθρέφτης και το φως, μτφρ. Άρης Μπερλής, Κριτική, 2001), εκδόθηκε το 1953 και αποτελεί έκτοτε βασικό πανεπιστημιακό εγχειρίδιο για τη μελέτη του ρομαντισμού. Ο Έιμπραμς δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ και στη σκιά του ανδρώθηκαν πολλοί περιφανείς κριτικοί της νεότερης από αυτόν γενιάς, όπως ο Χάρολντ Μπλουμ. Το δεύτερο μεγάλο βιβλίο του για τον ρομαντισμό, με τον τίτλο Natural Supernaturalism, εκδόθηκε το 1971. Ήταν επιμελητής της γνωστής Ανθολογίας Νόρτον της αγγλικής λογοτεχνίας και συγγραφέας ενός χρηστικού γλωσσάριου λογοτεχνικών όρων (ελληνική έκδοση: Λεξικό λογοτεχνικών όρων, μτφρ. Γ. Δεληβοριά, Σ. Χατζηιωαννίδου, Πατάκης, 2005) και πολλών μελετών και άρθρων. Μολονότι θεωρητικός της παλαιάς σχολής, ήταν σε θέση να παρακολουθήσει τις νεότερες εξελίξεις της κριτικής θεωρίας στη δεκαετία του ’70 και να εμπλακεί σε γόνιμο διάλογο με εξέχοντες αποδομιστές, δίνοντάς μας μια σειρά θαυμάσιων δοκιμίων.
Παλαιότερες αναρτήσεις Αρχική σελίδα
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)