ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΜΙΕΤ- ΑΜΕΡΙΚΗΣ 13

Γίντιν, Επένα, Κούρτοπ, Λέτι, Νγκανάσαν, Ρότοκας, Σιριόνο… Αυτές είναι μόνο λίγες από τις 7.000 γλώσσες που μιλιούνται αυτή τη στιγμή ανά την υφήλιο. Στη συντριπτική τους πλειονότητα, οι γλώσσες αυτές είναι άγνωστες στο ευρύ κοινό. Αποτελούν, όμως, μαζί με τις πιο γνώριμες σ’ εμάς Γερμανική, Αγγλική, Γαλλική, αλλά και τη μητρική μας Ελληνική, το «υλικό» για τη μελέτη του γλωσσολογικού κλάδου της Τυπολογίας, ο οποίος ασχολείται με τη συλλογή δεδομένων από πλήθος γλωσσών, τη σύγκριση και την κατηγοριοποίησή τους με βάση τα δομικά τους χαρακτηριστικά, αποσκοπώντας στην ανεύρεση κοινών σχημάτων.

Το παρόν έργο είναι το πρώτο ελληνόγλωσσο εγχειρίδιο αφιερωμένο στον κλάδο της Τυπολογίας. Αρχικά το εγχειρίδιο επιδιώκει να εισαγάγει τον αναγνώστη στις αρχές, τις μεθόδους, τις θεωρητικές σχολές και τα ερευνητικά εργαλεία της τυπολογικής μελέτης. Στη συνέχεια διερευνά ενδιαφέροντα φαινόμενα σε όλα τα γλωσσικά επίπεδα (μορφολογία, σύνταξη, φωνολογία, σημασιολογία) περιγράφοντας και αναλύοντας πλήθος εμπειρικών δεδομένων σε μεγάλο εύρος γλωσσών. Κατόπιν επιχειρεί μια συνοπτική επισκόπηση της Ελληνικής από τυπολογική σκοπιά και καταλήγει με μια σύντομη εξερεύνηση της διάδρασης της Τυπολογίας με άλλους γλωσσολογικούς κλάδους (π.χ. Ψυχογλωσσολογία), αλλά και διαφορετικές επιστήμες όπως η Γενετική.

Το βιβλίο φιλοδοξεί να είναι κάτι παραπάνω από ένα τυπικό εγχειρίδιο. Μολονότι απευθύνεται πρωτίστως σε φοιτητές και ειδικούς στη γλωσσολογία —καθώς η πλήρης κατανόησή του απαιτεί κάποιες εξειδικευμένες γνώσεις—, στο αναγνωστικό του κοινό συμπεριλαμβάνει όλους εκείνους που αγαπούν και ενδιαφέρονται για τη γλώσσα, που εκτιμούν τη γλωσσική ποικιλομορφία και επιθυμούν να μάθουν περισσότερα γι’ αυτή, που θέλουν να κατανοήσουν γιατί όλες οι γλώσσες είναι ισάξιες μεταξύ τους και εντέλει εξίσου άξιες μελέτης.

(παρουσίαση του εκδότη)

«Ο τρόπος με τον οποίο μας μιλούν για τα οικονομικά, τα κοινωνικά ή ακόμα και τα πολιτικά γεγονότα μας αφήνει ελάχιστες πιθανότητες να αντιληφθούμε τι θέλουν να μας πουν, πόσο μάλλον να κατανοησούμε τις κρίσεις που μας πλήττουν.

Η ευθύνη ανήκει στην επινόηση μιας νεο-νεογλώσσας. Γιατί μας επαναλαμβάνουν αδιάκοπα ότι η ανεργία είναι κάτι το απαράδεκτο, κι ωστόσο επιτρέπουν τη διαιώνισή της; Γιατί μας λένε ότι η εργασία αποτελεί το μέλλον μας ενώ εδώ και καιρό αποφεύγουν να της αποδώσουν την αξία που της αρμόζει; Γιατί αρνούνται -τουλάχιστον στην Ευρώπη- να αξιοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα εργαλεία της οικονομικής πολιτικής και, αντίθετα, περιχαρακώνονται στις λεγόμενες διαρθρωτικές πολιτικές, που τελικά αποκαλύπτεται ότι στοχεύουν στη μείωση της κοινωνικής προστασίας; Γιατί αποδέχονται την τεράστια αύξηση των ανισοτήτων, τη στιγμή που ισχυρίζονται ότι θέλουν να τις καταπολεμήσουν;

Η γλώσσα που μιλάμε, μέσα από τη στρέβλωσή της, καταλήγει να μεταμορφώνει την πραγματικότητα που αντικρίζουμε, φτάνοντας στο σημείο να αρνείται τον ανθρώπινο πόνο. Αυτή τη γλώσσα τη χειραγωγεί μάλλον η θεωρία, παρά τη χρησιμοποιεί. Αν λοιπόν θέλουμε να επανέλθουμε σε μια λιγότερο καρτερική ή μοιρολατρική αντιμετώπιση του κόσμου, θα χρειαστεί να αποδομήσουμε τη νεογλώσσα και να οικοδομήσουμε εκ νέου μια γλώσσα στην οποία όλοι θα μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας. Μόνο με αυτή την προϋπόθεση θα μπορέσουμε να ασκήσουμε κάποια επίδραση στον κόσμο και στο πεπρωμένο των λαών.

Και μόνο με αυτή την προϋπόθεση θα μπορέσουμε να ελευθερωθούμε από την πολιτική παγίδα που μας έχει στήσει η νεογλώσσα και να ξαναβρούμε τον δρόμο για μια δημοκρατία λιγότερο εύθραυστη από εκείνη που μας οδηγεί στην υποταγή». 

Το βιβλίο του Γάλλου ιστορικού Ζαν-Κριστόφ Σαλαντέν Ο αγώνας για την ελληνική γλώσσα κατά την Αναγέννηση έχει ως βάση την ομότιτλη διατριβή του, την οποία εκπόνησε υπό την εποπτεία του Πιέρ-Βιντάλ Νακέ.

Η ελληνική γλώσσα, που είχε εξαφανισθεί από την Ευρώπη τον καιρό των μεγάλων επιδρομών και μεταναστευτικών ρευμάτων της Ύστερης Αρχαιότητας, επιστρέφει θεαματικά τον 15ο αιώνα. Με τον ενθουσιασμό των ουμανιστών για τη γλώσσα του Ομήρου ξεχάστηκαν οι βίαιες αντιδράσεις των σχολαστικών απέναντί της. Όταν ο Έρασμος τόλμησε να αμφισβητήσει τη λατινική Βουλγάτα και να προβάλει την ελληνική «αλήθεια» (1526), ξέσπασε σκάνδαλο. Ο Λούθηρος, εκμεταλλευόμενος την περίσταση, αμφισβήτησε την αυθεντία της Ρώμης, και έτσι οι ελληνιστές κατηγορήθηκαν ότι παίζουν το παιχνίδι της Μεταρρύθμισης (qui graecizabant, lutheranizabant).

Η θέση της ελληνικής γλώσσας συνδέθηκε στενά με της εβραϊκής, της άλλης ιερής γλώσσας που ανταγωνιζόταν τη λατινική.

Για να χτυπηθεί το κακό στη ρίζα του, η Σύνοδος του Τριδέντου αποφάσισε τελικά να επιβάλει τα λατινικά της Βίβλου (1545), να απαγορεύσει την πρόσβαση στις ελληνικές ή τις εβραϊκές πηγές και να καταχωρίσει στη μαύρη βίβλο τα ονόματα των γνωστότερων ελληνιστών και των τυπογράφων / εκδοτών τους, με αποτέλεσμα οι ελληνικές σπουδές να υποχωρήσουν για καιρό στην Ευρώπη της Αντιμεταρρύθμισης.

Ξαναζωντανεύοντας τα έργα και τους πρωταγωνιστές και αποκαλύπτοντας τι πραγματικά διακυβευόταν, η μελέτη αυτή παρακολουθεί πως εξελίχθηκε επί δύο ολόκληρους αιώνες ο αγώνας για την ελληνική γλώσσα. 

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)