ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΜΙΕΤ- ΑΜΕΡΙΚΗΣ 13

Ο πέμπτος τόμος της σειράς Μελέτες για τον Προφορικό Λόγο του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών έχει ως αντικείμενο τα πραγματολογικά μόρια, ένα θέμα το οποίο, με τη στροφή της γλωσσολογίας στη χρήση της γλώσσας και τη διερεύνησή της με εμπειρικά δεδομένα φυσικού προφορικού λόγου, κατακτά ολοένα και περισσότερο το ενδιαφέρον των ειδικών. Πρόκειται για στοιχεία κυρίως του (ανεπίσημου) προφορικού λόγου, την ύπαρξη των οποίων η ‘κλασική’ γλωσσολογία του 20ού αιώνα αγνόησε ή/και απαξίωσε και τα οποία αντιστέκονται στην τακτοποίησή τους σε μια ομοιογενή κατηγορία.

Πρωτοτυπικά, τα στοιχεία αυτά εμφανίζουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, που όμως στην πράξη δεν αποδεικνύονται εξίσου καθοριστικά για όλα τα μέλη μιας υποψήφιας κατηγορίας ‘πραγματολογικό μόριο’ (και μάλιστα με αξιώσεις καθολικότητας). Το γεγονός αυτό ευνοεί τον διαχωρισμό τους σε διάφορες (υπο)κατηγορίες και την αποσπασματική προσέγγισή τους. Εν μέρει εξηγεί και την τεράστια ποικιλία των ονομασιών που έχουν χρησιμοποιηθεί διεθνώς από ερευνήτριες και ερευνητές, προκειμένου να αναφερθούν στα ίδια ή σε παρεμφερή φαινόμενα.

Ο όρος πραγματολογικά μόρια που προκρίθηκε εδώ (πρβ. και Ostman 1995, Foolen 1996, Fried & Ostman 2005) φέρνει στο προσκήνιο γλωσσικά στοιχεία και δομές με δεικτικό και μεταεπικοινωνιακό χαρακτήρα, χωρίς δεσμεύσεις ως προς επιμέρους οριοθετήσεις και κατηγοριοποιήσεις των υπό εξέταση φαινομένων. Με άλλα λόγια, τα μόρια εκλαμβάνονται πρωταρχικά ως μια λειτουργική κατηγορία, το πλήρες εύρος της οποίας και η διαφοροποίησή της από άλλες μένει να στοιχειοθετηθούν. Στόχος του παρόντος τόμου είναι ακριβώς να προσδιοριστούν (μερικά από) τα προαπαιτούμενα για μια συνεκτική διερεύνηση του θέματος, στη βάση του ελληνικού προφορικού λόγου. 

Η περιπετειώδης και ερωτική μυθιστορία του Πέτρου και της Μαργαριτ(ούλ)ας (σερ Πέρου, (Ε)μπέριου, (Ι)μπέριου και Μαργαρόνας) είναι ένα δημοφιλέστατο υστερομεσαιωνικό και αναγεννησιακό μεσογειακό λογοτέχνημα που, μέσω των δυτικοευρωπαϊκών εκδοχών του, γοήτευσε ευρωπαϊκούς λαούς, λογίους μα και καλλιτέχνες ώς και τον 20ό αιώνα (Cervantes, Lope de Vega, L. Tieck, Brahms). Πρωταγωνιστές του δύο πανέμορφοι, γενναιότατοι, μορφωμένοι, χαρισματικοί και, προπαντός, ατίθασοι, τολμηροί, εφευρετικοί και αντισυμβατικοί, στην αρχή, νεαροί ηγεμονόπαιδες, που ωριμάζουν μέσα από συνεχόμενες δοκιμασίες της ξεροκεφαλιάς όσο και της Τύχης/Μοίρας τους, και στο τέλος θριαμβεύουν χάρη στην αισθηματική σταθερότητα, την ευσέβεια, τα καλά έργα τους μα και τη θεία Χάρη.

Από το δεύτερο μισό του 15ου ώς περίπου τα μέσα του 16ου αι., η ελληνόγλωσση έμμετρη ανομοιοκατάληκτη εκδοχή είχε πλούσια χειρόγραφη τύχη, ενώ η μεταποίησή της σε ομοιοκατάληκτο ποίημα στο δεύτερο τέταρτο του 16ου αι. και η έντυπη εμφάνισή του στη Βενετία (τουλάχιστον από το 1543 ώς το 1806) έκαναν τον Ιμπέριο (Διήγησιν ωραιοτάτην του Ιμπερίου) ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα «λαϊκά αναγνώσματα» του νέου ελληνισμού και των βαλκανικών δορυφόρων του, προσελκύοντας την προσοχή ξένων και ελλήνων λεξικογράφων, βιβλιογράφων, κριτικών, εκδοτών και μελετητών, αλλά και τη δημιουργική ανταπόκριση κορυφαίων λογοτεχνών (του Β. Κορνάρου, του Κ. Δαπόντε, του Δ. Σολωμού, του Κ. Παλαμά).

Στο βιβλίο εκδίδεται, με εισαγωγικό σχολιασμό και με αντικριστή μετάφραση στα σύγχρονά μας ελληνικά, ο έντυπος "Ιμπέριος", ενώ σε Επίμετρο, και μεταξύ άλλων, οι πρώτες χωριστές φιλολογικές εκδόσεις τριών από τα κείμενα της ανομοιοκατάληκτης μορφής του ποιήματος.

(οπισθόφυλλο βιβλίου)