ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΜΙΕΤ- ΑΜΕΡΙΚΗΣ 13

Ο πέμπτος τόμος της σειράς Μελέτες για τον Προφορικό Λόγο του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών έχει ως αντικείμενο τα πραγματολογικά μόρια, ένα θέμα το οποίο, με τη στροφή της γλωσσολογίας στη χρήση της γλώσσας και τη διερεύνησή της με εμπειρικά δεδομένα φυσικού προφορικού λόγου, κατακτά ολοένα και περισσότερο το ενδιαφέρον των ειδικών. Πρόκειται για στοιχεία κυρίως του (ανεπίσημου) προφορικού λόγου, την ύπαρξη των οποίων η ‘κλασική’ γλωσσολογία του 20ού αιώνα αγνόησε ή/και απαξίωσε και τα οποία αντιστέκονται στην τακτοποίησή τους σε μια ομοιογενή κατηγορία.

Πρωτοτυπικά, τα στοιχεία αυτά εμφανίζουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, που όμως στην πράξη δεν αποδεικνύονται εξίσου καθοριστικά για όλα τα μέλη μιας υποψήφιας κατηγορίας ‘πραγματολογικό μόριο’ (και μάλιστα με αξιώσεις καθολικότητας). Το γεγονός αυτό ευνοεί τον διαχωρισμό τους σε διάφορες (υπο)κατηγορίες και την αποσπασματική προσέγγισή τους. Εν μέρει εξηγεί και την τεράστια ποικιλία των ονομασιών που έχουν χρησιμοποιηθεί διεθνώς από ερευνήτριες και ερευνητές, προκειμένου να αναφερθούν στα ίδια ή σε παρεμφερή φαινόμενα.

Ο όρος πραγματολογικά μόρια που προκρίθηκε εδώ (πρβ. και Ostman 1995, Foolen 1996, Fried & Ostman 2005) φέρνει στο προσκήνιο γλωσσικά στοιχεία και δομές με δεικτικό και μεταεπικοινωνιακό χαρακτήρα, χωρίς δεσμεύσεις ως προς επιμέρους οριοθετήσεις και κατηγοριοποιήσεις των υπό εξέταση φαινομένων. Με άλλα λόγια, τα μόρια εκλαμβάνονται πρωταρχικά ως μια λειτουργική κατηγορία, το πλήρες εύρος της οποίας και η διαφοροποίησή της από άλλες μένει να στοιχειοθετηθούν. Στόχος του παρόντος τόμου είναι ακριβώς να προσδιοριστούν (μερικά από) τα προαπαιτούμενα για μια συνεκτική διερεύνηση του θέματος, στη βάση του ελληνικού προφορικού λόγου. 

Ιστορία ερωτική, ήτοι έρωτας σφοδρός ενός νέου, Κωνσταντινοπολίτου
Γεώργιος Λαπάτης (Σταθάς)

Επιμέλεια: Γιώργος Κεχαγιόγλου
Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη 2020,σ.340
ISBN: 978-960-231-200-1
Τιμή: 21,20€
Τιμή ΜΙΕΤ: 19,08€

Η Ιστορία ερωτική, ήτοι έρωτας σφοδρός ενός νέου, Κωνσταντινοπολίτου… είναι το πρώτο γνωστό νεοελληνικό λογοτεχνικό πεζό ερωτικό αφήγημα που ξεπερνά την έκταση ενός διηγήματος και φτάνει τα όρια της νουβέλας ή και μικρού μυθιστορήματος. Γραμμένο στα 1793, πιθανότατα από τον Γεώργιο/Γεωργάκη Λαπάτη (Σταθά), λόγιο «γραμματικό» του ηγεμόνα της Βλαχίας Κωνσταντίνου Χα(ν)τζερ(λ)ή, σώθηκε ακέφαλο, χασματικό και κολοβό σε ένα και μόνο χειρόγραφο αντίγραφο, του 1806. Το αφήγημα, εμπλουτισμένο με αρκετά (άγνωστα ώς τώρα) «φαναριώτικα» ερωτικά ποιήματα‑τραγούδια και με μερικές πεζές ερωτικές επιστολές, ακολουθεί την ερωτογραφική παράδοση της έντυπης συλλογής μεταφρασμένων από τα γαλλικά διηγημάτων του Ρήγα Βελεστινλή Σχολείον των ντελικάτων εραστών…, καθώς και της πρώτης, κυρίως, «ιστορίας» από τα έντυπα Έρωτος αποτελέσματα…, και διηγείται την ειδυλλιακή και με «ευτυχές τέλος» ιστορία του έρωτα του Γεωργάκη και της Μαριορίτσας, δύο πλούσιων, μοντέρνων και προικισμένων με πολλά προσωπικά χαρίσματα, κωνσταντινουπολιτών νέων της εποχής. Το βιβλίο δίνει την πρώτη φιλολογική έκδοση ολόκληρου του σωζόμενου τμήματος του έργου.

Η Ιστορία ερωτική…, με επιμέλεια του Γ. Κεχαγιόγλου, εγκαινιάζει την καινούργια εκδοτική σειρά του Ι.Ν.Σ. «Κείμενα της Νεότερης Ελληνικής Λογοτεχνίας» («ΚΝΕΛ»), που συνεχίζει, χρονικά, τη σειρά «Παλιότερα Κείμενα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» («ΠΚΝΛ») και απευθύνεται επίσης σε σπουδαστές, εκπαιδευτικούς, και στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό. Η σειρά έχει στόχο να δώσει χρηστικές φιλολογικές εκδόσεις κειμένων της νεοελληνικής λογοτεχνίας γραμμένων από το τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα έως και το τέλος του Μεσοπολέμου (1940). Προτεραιότητα δίνεται σε έργα ανέκδοτα, είτε γνωστά μόνον από παλιότερες μη φιλολογικές εκδόσεις, είτε ανεπαρκώς εκδομένα ως τώρα. Κάθε (εικονογραφημένη με σχετικό εικαστικό υλικό) έκδοση της σειράς περιλαμβάνει Εισαγωγή, το Κείμενο του έργου, Γλωσσάρι και πίνακα κύριων ονομάτων, και Επίμετρο με συναφή κείμενα. 

Η περιπετειώδης και ερωτική μυθιστορία του Πέτρου και της Μαργαριτ(ούλ)ας (σερ Πέρου, (Ε)μπέριου, (Ι)μπέριου και Μαργαρόνας) είναι ένα δημοφιλέστατο υστερομεσαιωνικό και αναγεννησιακό μεσογειακό λογοτέχνημα που, μέσω των δυτικοευρωπαϊκών εκδοχών του, γοήτευσε ευρωπαϊκούς λαούς, λογίους μα και καλλιτέχνες ώς και τον 20ό αιώνα (Cervantes, Lope de Vega, L. Tieck, Brahms). Πρωταγωνιστές του δύο πανέμορφοι, γενναιότατοι, μορφωμένοι, χαρισματικοί και, προπαντός, ατίθασοι, τολμηροί, εφευρετικοί και αντισυμβατικοί, στην αρχή, νεαροί ηγεμονόπαιδες, που ωριμάζουν μέσα από συνεχόμενες δοκιμασίες της ξεροκεφαλιάς όσο και της Τύχης/Μοίρας τους, και στο τέλος θριαμβεύουν χάρη στην αισθηματική σταθερότητα, την ευσέβεια, τα καλά έργα τους μα και τη θεία Χάρη.

Από το δεύτερο μισό του 15ου ώς περίπου τα μέσα του 16ου αι., η ελληνόγλωσση έμμετρη ανομοιοκατάληκτη εκδοχή είχε πλούσια χειρόγραφη τύχη, ενώ η μεταποίησή της σε ομοιοκατάληκτο ποίημα στο δεύτερο τέταρτο του 16ου αι. και η έντυπη εμφάνισή του στη Βενετία (τουλάχιστον από το 1543 ώς το 1806) έκαναν τον Ιμπέριο (Διήγησιν ωραιοτάτην του Ιμπερίου) ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα «λαϊκά αναγνώσματα» του νέου ελληνισμού και των βαλκανικών δορυφόρων του, προσελκύοντας την προσοχή ξένων και ελλήνων λεξικογράφων, βιβλιογράφων, κριτικών, εκδοτών και μελετητών, αλλά και τη δημιουργική ανταπόκριση κορυφαίων λογοτεχνών (του Β. Κορνάρου, του Κ. Δαπόντε, του Δ. Σολωμού, του Κ. Παλαμά).

Στο βιβλίο εκδίδεται, με εισαγωγικό σχολιασμό και με αντικριστή μετάφραση στα σύγχρονά μας ελληνικά, ο έντυπος "Ιμπέριος", ενώ σε Επίμετρο, και μεταξύ άλλων, οι πρώτες χωριστές φιλολογικές εκδόσεις τριών από τα κείμενα της ανομοιοκατάληκτης μορφής του ποιήματος.

(οπισθόφυλλο βιβλίου)

Τίτλος: Η Ελληνική Αρχαιότητα
Συγγραφέας: Δ.Ι. Κυρτάτας & Σ.Ι. Ράγκος
Εκδόσεις: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Ίδρυμα Μανώλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη 2010
Σελίδες: 419
ISBN: 978-960-231-136-3
Τιμή με έκπτωση: 19,00€



Στόχος του βιβλίου είναι να παρουσιάσει με τρόπο ωφέλιμο και ερεθιστικό για τους διδάσκοντες και τους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης την ελληνική ιστορία από τον 8ο αι. π.Χ. έως τον 4ο αι. μ.Χ. Κατάλληλος δρόμος για τη συνάντηση με το συγκεκριμένο ιστορικό παρελθόν κρίθηκε αυτός που ορίζεται από το τρίπτυχο πόλεμος – πολιτική (έννοιες με τεράστιες ιδεολογικές και πρακτικές διαστάσεις στην ελληνική αρχαιότητα) – πολιτισμός (ως σύνολο αντιλήψεων που διαπότιζαν τους σύγχρονους και επιτευγμάτων που σημάδεψαν τους μεταγενέστερους).
Η αφηγηματική μέθοδος που προκρίθηκε ήταν αυτή της συνεχούς αφήγησης, η οποία διακόπτεται μόνο στους αρμούς και στις αρθρώσεις της, ενώ το εικονογραφικό στοιχείο περιορίστηκε στους απαραίτητους χάρτες. Όπως γράφει ο συντονιστής της σειράς, «το ύφος του βιβλίου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ηροδότειο, συνδυάζοντας την αναγνωστική μάθηση με την αναγνωστική τέρψη».
Στα ξεχωριστά κεφάλαια και υποκεφάλαια εξετάζονται τα πολεμικά, πολιτικά και πολιτιστικά δρώμενα της κάθε εποχής (αρχαϊκή, κλασική, ελληνιστική, ελληνορωμαϊκή), όσα θεώρησαν οι δύο συγγραφείς ενδεικτικά, ώστε να δοθεί ανάγλυφα η εικόνα της κάθε περιόδου, με τις φωτεινές και τις σκοτεινές πλευρές της. Στο τέλος του βιβλίου παρατίθενται Επιλεγόμενα, Χρονολόγιο και Ευρετήριο.
Ο Δ. Κυρτάτας είναι καθηγητής Aρχαίας Iστορίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και ο Σπ. Ράγκος επίκουρος καθηγητής Kλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πατρών.