ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΜΙΕΤ- ΑΜΕΡΙΚΗΣ 13

Βιογραφία, αυτοβιογραφία, ιστοριογραφία
Συλλογικό

Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού & Γενικής Παιδείας – Ιδρυτής: Σχολή Μωραΐτη, Αθήνα 2021,σ. 248
ISBN: 978-960-259-154-3
Τιμή: 12,00 €
Τιμή ΜΙΕΤ: 10,80 €

O Μάρκος Ρενιέρης συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πρωτεργάτες του νεοελληνικού Κράτους. Γεννήθηκε στην Τεργέστη το 1815, μεγάλωσε όμως στη Βενετία, όπου πήγε στο Liceo Santa Caterina και αργότερα σπούδασε νομικά. Με ευρεία καλλιέργεια, συνεργάσθηκε σε νεαρή ηλικία με τον Αιμίλιο Τυπάλδο, που κυριαρχούσε στην πνευματική ζωή της πόλης. Ανέπτυξε μακρόχρονη φιλία με τον N. Tommaseo, ενώ συμμερίσθηκε με σημαντικούς διανοουμένους του Risorgimento τους πολιτικούς τους οραματισμούς για την ανεξαρτησία της πατρίδας τους. Συντάσσει φιλοσοφικά δοκίμια όπου ακολουθεί τη βικιανή φιλοσοφία και ιδιαίτερα εγκωμιάζει τον σύγχρονό του φιλόσοφο και νομομαθή G. D. Romagnosi. Ακόμη συγγράφει ένα διήγημα με ισπανικό θέμα καθώς και ορισμένα άρθρα στη Biografia degli Italiani illustri αναφορικά με μορφές της ιταλικής διανόησης. Ωστόσο, παρά τις εγκωμιαστικές κριτικές που απέσπασε, αποφάσισε το 1835 να εγκαταλείψει οριστικά τη Βενετία για να εγκατασταθεί στην Αθήνα. Ξεκινά τότε για αυτόν μία δύσκολη περίοδος προσαρμογής στον τόπο καταγωγής του. Με την πάροδο του χρόνου, επαναπροσδιόρισε την πολιτιστική του ταυτότητα, μετατοπίζοντας τα ενδιαφέροντά του στην υπεράσπιση της  νεοελληνικής ιδεολογίας. Αποδέχθηκε τις απόψεις του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου για την ιστορία του ελληνισμού, ενώ ταυτόχρονα έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στη μεταλαμπάδευση του ευρωπαϊκού πολιτισμού στον ελληνικό χώρο και αφιέρωσε ορισμένα του έργα σε πρόσωπα της ελληνικής ιστορίας τα οποία ενθάρρυναν την προσέγγιση με τον κόσμο της Δύσης.

«Ο ήλιος δεν δύει ποτέ στη βρετανική επικράτεια», υπερηφανεύονταν οι Βρετανοί μέχρι και τα μέσα του 20ού αιώνα. Οι κόκκινες περιοχές στον χάρτη, που έβλεπαν στα σχολικά τους εγχειρίδια οι μικροί μαθητές, τους γέμιζαν υπερηφάνεια, αλλά και τους βάρυναν με το «καθήκον του λευκού ανθρώπου», όπως το έθετε ο Ράντγιαρντ Κίπλινγκ στο ποίημά του, «να εκπολιτίσει τον κόσμο». Οι αντιλήψεις αυτές για την αυτοκρατορία, καθώς και η εμπειρία της ίδιας της αυτοκρατορίας, από τη σκοπιά των αποικιοκρατών και των αποικιοκρατούμενων, είναι το θέμα αυτού του βιβλίου. Με εξαιρετική μαεστρία οι συγγραφείς, όλοι εκπρόσωποι της λεγόμενης «αυτοκρατορικής στροφής» της ιστοριογραφίας, αποδίδουν τη σημασία της για εξέλιξη του σύγχρονου κόσμου. Η έμφαση δεν είναι πια στην ανάδειξη της υποτιθέμενης εκπολιτιστικής αποστολής των Βρετανών στα «μακρινά μέρη της γης», όπως τα αποκαλούσαν, αλλά στους μετασχηματισμούς, πολιτικούς, κοινωνικο-οικονομικούς και πρωτίστως πολιτισμικούς, που επέφερε η άνιση σχέση της αποικιακής συνθήκης. Η ιστοριογραφία για την αυτοκρατορία στη διάρκεια του 20ού αιώνα, η πρόσληψη των μετααποικιακών θεωριών από το κατεστημένο της ιστορικής κοινότητας, η κατασκευή των αποικιακών υποκειμένων ήδη από τον 18ο αιώνα, οι ιδεολογίες αντίστασης, όπως τις επεξεργάζονταν διανοητές στην Ινδία τον 19ο αιώνα, ο ρατσισμός των λευκών εργατικών τάξεων, τα κριτήρια κοινωνικοποίησης στις αποικιακές λέσχες, η πρόσληψη της σεξουαλικότητας των «εξωτικών» άλλων, οι ανησυχίες που εκφράζονται μέσα από τον κινηματογράφο τη στιγμή της απώλειας της αυτοκρατορίας και, τέλος, η νοσταλγία της αυτοκρατορίας σε ένα πολυπολιτισμικό μετααποικιακό περιβάλλον, είναι τα θέματα με τα οποία καταπιάνονται τα δέκα κεφάλαια του βιβλίου αυτού. Στα κείμενα αυτά διαφαίνεται η αμοιβαία επίδραση ιδεών από και προς την αυτοκρατορία, η δημιουργία υβριδικών ταυτοτήτων, η διαμόρφωση του εθνικού εαυτού μέσω της διάθλασης της αυτοκρατορίας, οι αλλεπάλληλες διεθνικές επιδράσεις, οι βιογραφίες των μετακινούμενων υποκειμένων που αντανακλούν την παγκοσμιότητα. Πρόκειται για δείγματα της νεότερης ιστορικής γραφής που απευθύνονται όχι μόνο σε όσους μελετούν ειδικά το φαινόμενο της αυτοκρατορίας αλλά σε όσους ενδιαφέρονται γενικότερα για την προσέγγιση του ιστορικού γίγνεσθαι από τους πιο αντιπροσωπευτικούς εκπροσώπους της.

Ο περασμένος αιώνας έκλεισε πρόωρα με την αιφνίδια καμπή του 1989. Καθώς έληγε "η παρατεταμένη αναισθησία που η χειρουργική επέμβαση της Γιάλτας, το 1945, είχε επιβάλει στο σώμα του πλανήτη", ο 20ός αιώνας εμφανίστηκε κάτω από ένα νέο πρίσμα, σαν μια εποχή ξαφνικών ρήξεων, κεραυνοβόλων και απρόβλεπτων. Η ιστοριογραφία υποχρεώθηκε με τη σειρά της να αμφισβητήσει τα καθιερωμένα της πρότυπα, να αναρωτηθεί για τις μεθόδους της, να ορίσει εξαρχής τον χώρο της, να εξετάσει και πάλι τις ερμηνευτικές της κατηγορίες. Ξέσπασαν διαμάχες σχετικά με τους πολέμους, τις επαναστάσεις, τους φασισμούς και τις γενοκτονίες, διαμάχες που συγκλόνισαν γενικότερα τις κοινωνικές επιστήμες, σκιαγραφώντας το περίγραμμα μιας νέας προσέγγισης του συγκαιρινού κόσμου που ξεπερνάει κατά πολύ τα σύνορα της ιστορικής έρευνας. Εμφανίζονται διαρκώς εντάσεις ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, ανάμεσα στην ιστορία και τη μνήμη, ανάμεσα σε αποστασιοποιημένη έρευνα και βιωμένη ευαισθησία, ανάμεσα σε εμπειρογνώμονες και στη δημόσια χρήση του παρελθόντος, ενώ οι τόποι παραγωγής της ιστοριογραφίας δεν περιορίζονται πια στα πανεπιστήμια αλλά επεκτείνονται στην ευρύτερη κοινωνία.

Οικοδομημένο σαν κριτικός απολογισμός και προοπτική θεώρηση μερικών ιστοριογραφικών αντιδικιών που σημάδεψαν τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, τούτο το βιβλίο θέλει επίσης να είναι παρέμβαση σε μια διαμάχη ιδεών.

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)