ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΜΙΕΤ- ΑΜΕΡΙΚΗΣ 13

Στην περίπτωση της ελληνικής ιστοριογραφίας, με αφετηρία τη μεγάλη σύνθεση του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου για την ενιαία και συνεχή ελληνική εθνική ιστορία και την τριμερή διάκρισή της (αρχαιότητα-Βυζάντιο-νεότεροι χρόνοι), τέθηκαν μια σειρά από ζητήματα, όπως η γένεση του ελληνικού έθνους και η ιστορική διαδρομή του, η ελληνική ταυτότητα στη χρονική εξέλιξη και η συνυφασμένη με αυτήν εννοιολόγηση των όρων που αποτελούν τον πυρήνα του παρόντος τόμου. Τα τελευταία χρόνια και πάλι στην Ελλάδα παρατηρείται ζωηρός αναστοχασμός σε ζητήματα ταυτοτήτων, ειδικότερα στη σύνδεσή τους με την έννοια της ελληνικότητας. Η πρόσφατη ιστορική έρευνα εμπλούτισε τις γνώσεις μας, εκλέπτυνε την ιστορική μας ματιά, συνέβαλε σε νέες κριτικές προσεγγίσεις, διευρύνοντας τον προβληματισμό αναφορικά με τις ιστορικές διαδρομές εννοιών και συλλογικών προσδιορισμών. Στην πραγματικότητα το θέμα δεν απασχόλησε μόνο την ακαδημαϊκή ιστοριογραφία, αλλά και τη δημόσια ιστορία, με δεδομένη την ιδιαίτερη σημασία που το ιστορικό παρελθόν έχει στη νεότερη Ελλάδα ως βιωματική σχέση, ως ερευνητικό ζήτημα αλλά και ως νομιμοποιητικός παράγοντας τρεχουσών πολιτικών στοχεύσεων. Το αποτέλεσμα ήταν ένας διάλογος που, συχνά αφορμώμενος από επικαιρικές καταστάσεις, χαρακτηρίστηκε ενίοτε από οξύτητα, στα όρια της πολεμικής.

Στις σελίδες του παρόντος τόμου φιλοξενούνται μελέτες επιστημόνων διαφορετικών σχολών, απόψεων και γενεών, από πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού· μελέτες που καλύπτουν ευρείες θεματικές στη μακρά διάρκεια και αφορούν σε παραδείγματα από διαφορετικές ιστορικές εμπειρίες και κοινωνικοπολιτικά περιβάλλοντα: τον αρχαίο και τον βυζαντινό κόσμο, την περίοδο της λατινοκρατίας και της οθωμανικής κυριαρχίας, τον χώρο της ελληνικής διασποράς, τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης και της συγκρότησης του ελληνικού κράτους έως τον πρώιμο 20ό αιώνα.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Το 1986 η επιστημονική επιμελήτρια του τόμου Όλγα Κατσιαρδή-Hering εντόπισε στη Χαρτογραφική Συλλογή του Πολεμικού Αρχείου της Βιέννης στα Κρατικά Αρχεία της Αυστρίας σειρά ανέκδοτων, χειρόγραφων, πρωτότυπων, έγχρωμων χαρτών που χρονολογούνται από την εποχή της Β΄ Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο (1685–1715). Οι χάρτες είχαν σχεδιαστεί από ειδικούς μηχανικούς της Γαληνοτάτης με σκοπό την καταγραφή, υπό μορφή καταστίχων-κτηματογραφήσεων, των πελοποννησιακών περιοχών που από το 1685 είχαν περιέλθει στην κυριαρχία της. Εντάσσονταν στο μεγάλο πρόγραμμα της Βενετίας να καταγράψει τη γη και να αποτυπώσει αναλυτικά τις πλουτοπαραγωγικές περιοχές με σκοπό την απεικόνιση των γαιοκτησιών, τη φορολόγησή τους, την αποφορά εσόδων κτλ. Οι μεγάλων διαστάσεων, αναλυτικοί χάρτες των διαμερισμάτων (territorii) στα οποία η Βενετία διαίρεσε την Πελοπόννησο συνόδευαν τα επιμέρους κτηματογραφικά κατάστιχα, μερικά από τα οποία σώζονται, και κάποια έχουν ήδη τύχει αναλυτικής επεξεργασίας. Μετά την κατάλυση της Βενετικής Δημοκρατίας από τον Ναπολέοντα και τη μετέπειτα ένταξή της στην Αψβουργική Μοναρχία, οι χάρτες αυτοί μεταφέρθηκαν στη Γεωγραφική Πολεμική Υπηρεσία της Βιέννης και παρέμειναν έκτοτε στα Κρατικά Aρχεία της Αυστρίας. Πρόκειται για δώδεκα χάρτες μεγάλων διαστάσεων (συνολικά 53 φύλλα) που καταγράφουν γεωφυσικές λεπτομέρειες, πληθώρα τοπωνυμίων, καλλιεργημένες και ερημωμένες εκτάσεις, χωριά (κατοικημένα και μη), ζευγολατειά κτλ Αποτελούν πολύτιμο υλικό για τον ιστορικό, τον γεωγράφο, τον μελετητή του περιβάλλοντος, τον οικονομικό ιστορικό. Στον τόμο συνεργάστηκαν οι ιστορικοί, αρχαιολόγοι και ειδικοί της χαρτογραφίας John Bennet, Siriol Davies, Χάρις Καλλιγά, Όλγα Κατσιαρδή-Hering, Ευτυχία Δ. Λιάτα, Ευάγγελος Λιβιεράτος, Αλέξης Μάλλιαρη, Μαρία Μάμαλη, Δημήτρης Μπελέζος, Κωνσταντίνος Ντόκος, Αγγελική Πανοπούλου, Αναστασία Παπαδία-Λάλα, Γιώργος Τόλιας και Αγαμέμνων Τσελίκας. Οι εμπεριστατωμένες μελέτες τους παρουσιάζουν και αναλύουν επιστημονικά τους χάρτες αυτούς και προσφέρουν το υλικό προς περαιτέρω ανάγνωση και μελέτη. Στον τόμο δημοσιεύονται όλοι οι χάρτες, συγκεντρωτικά αλλά και αναλυτικά ανά φύλλο, με την αρίθμηση η οποία έχει προστεθεί από τους μελετητές για να διευκολύνουν τη χρήση των εκτενών καταλόγων τοπωνυμίων. Την έκδοση επιμελήθηκε η Κωστούλα Σκλαβενίτη, η οποία συνέταξε και τα αναλυτικά ευρετήρια, προσώπων και τοπωνυμίων (βενετικά και ελληνικά). Τέλος, ο τόμος συνοδεύεται από ψηφιακό δίσκο με όλο το χαρτογραφικό υλικό.

Θέλουμε να ελπίζουμε ότι με το έργο αυτό η επιστημονική κοινότητα, και όχι μόνο, θα έχει ένα πολύτιμο υλικό και εργαλείο για περαιτέρω έρευνες.