ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΜΙΕΤ- ΑΜΕΡΙΚΗΣ 13

Η έκδοση αποτελεί το συνοδευτικό κατάλογο της ομότιτλης έκθεσης, η οποία πραγματοποιείται στο Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού από τις 19 Μαΐου μέχρι τις 10 Οκτωβρίου 2021. Ο ζωγράφος «επισκέπτεται» το γενέθλιο τόπο του νέου ελληνικού κόσμου μέσα από τους δρόμους της μνήμης και μέσα από το διάλογο με τις εικόνες θεμελιωδών προσώπων-εικόνων-εννοιών-συμβόλων, που έχουν ταυτιστεί με το 1821: τον Διονύσιο Σολωμό, τον Γεώργιο Καραϊσκάκη, τη Δόξα των Ψαρών, την ελληνική σημαία, τη δάφνη.

Η έκδοση της νέας μετάφρασης του Προμηθέα Δεσμώτη από τον Νίκο Α. Παναγιωτόπουλο, ένα ακόμη έντυπο παράγωγο της πολιτιστικής προσφοράς του ΚΠΙΣΝ, αποτελεί μία επιπλέον κίνηση εξωστρέφειας του οργανισμού με σκοπό ο θεματικός προγραμματισμός εκδηλώσεων του ΚΠΙΣΝ για το 2021, Πρόσωπα του Ήρωα, να συναντήσει το κοινό του και μέσα από τα βιβλία.

Ο Προμηθέας Δεσμώτης του Δημήτρη Καμαρωτού αποτελεί συμπαραγωγή του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος. Οι δύο φορείς συνέπραξαν, προκειμένου για την παρουσίασή του, στο Αναγνωστήριο της ιστορικής έδρας της ΕΒΕ, το Βαλλιάνειο Μέγαρο στην οδό Πανεπιστημίου. Σε αυτήν τη θεατρική – μουσική σύνθεση, έργο φτιαγμένο για ζωντανή αναμετάδοση, οι ηθοποιοί Αμαλία Μουτούση και Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, η μεσόφωνος Άννα Παγκάλου και οι μουσικοί Κατερίνα Κωνσταντούρου και Χρήστος Λιάτσος, αφηγούνται την ιστορία του αισχυλικού Προμηθέα Δεσμώτη – όλο το κείμενο της τραγωδίας σε μετάφραση του ποιητή Νίκου Α. Παναγιωτόπουλου.

(Παρουσίαση του εκδότη)

Τι είναι το γονιδίωμα; Τι είδους ποικιλομορφία το χαρακτηρίζει; Πώς διαμορφώνεται κάθε άνθρωπος βάσει της μοριακής ιδιαιτερότητας του γονιδιώματός του; Πόσο σημαντικές είναι οι γονιδιωματικές παραλλαγές για την εμφάνιση γενετικών ασθενειών και την εκδήλωση προδιάθεσης σε κλινικές καταστάσεις και χαρακτηριστικά; Ποιο είναι το γενετικό υπόβαθρο των ασθενειών; Μπορεί η εμφάνισή τους να ερμηνευθεί εξελικτικά; Είναι άραγε ο καρκίνος μια γονιδιωματική πάθηση; Και εντέλει, πόσο σημαντικές για την υγεία και την ασθένεια είναι οι πληροφορίες που αποκομίζουμε από το γονιδίωμα;

Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας πραγματεύεται όλα αυτά τα —σημαντικά για τη ζωή κάθε ατόμου, αλλά και ολόκληρου του ανθρώπινου είδους— ερωτήματα και προσπαθεί να δώσει απαντήσεις με βάση τις γνώσεις που διαθέτουμε σήμερα. Στο βιβλίο χρησιμοποιούνται ως παραδείγματα περίπου πενήντα μικρές ιστορίες, που σκοπό έχουν να βοηθήσουν τον αναγνώστη να κατανοήσει καλύτερα τον θαυμαστό κόσμο του γονιδιώματος, αλλά και να λειτουργήσουν ως εφαλτήριο για περαιτέρω αναζήτηση και ενημέρωση.

Στην πορεία για την κατανόηση της κρυμμένης αλήθειας, η επιστημονική γνώση διαρκώς εμπλουτίζεται, αναθεωρείται και κάποτε οδηγείται σε κοινούς τόπους — πάντα μέσα από τη γόνιμη αντιπαράθεση. Οι ιστορίες του βιβλίου βασίζονται στις γνώσεις που έχουμε σήμερα· όπως, όμως, λέει ο Σαίξπηρ στην Τρικυμία: «Ό,τι είναι παρελθόν, είναι πρόλογος». Η έκδοση αυτή, λοιπόν, παραδίδεται στο αναγνωστικό κοινό με κάποιο δέος — το δέος που πηγάζει από τον βαθμό της αγνωσίας μας.

Στο παρόν έργο αξιοποιείται το οθωμανικό τεκμηριακό υλικό (ιεροδικαστικοί κώδικες) της Θεσσαλονίκης, υπόκειται σε νέα ερευνητικά ερωτήματα και εγγράφεται σε ένα νέο ιστοριογραφικό πλαίσιο. Η πρωτοτυπία τού έργου έγκειται στην προσπάθεια των μελετητών να αξιοποιήσουν έγγραφα τα οποία δεν είχαν θεωρηθεί σημαντικά από τους ιστορικούς μελετητές μέχρι τώρα. Σε αυτή τη βάση διαμορφώθηκαν και τα ερευνητικά ερωτήματα του έργου. Το πρώτο μέρος του βιβλίου εξετάζει το ιστορικό πλαίσιο, το οποίο αρθρώνεται γύρω από δύο θεματικές: την πόλη και το ιεροδικείο. Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει την επαναστατική συγκυρία, η οποία προσεγγίζεται τόσο μέσα από τα ίδια τα γεγονότα όσο και από τις συνέπειες της επανάστασης με τις διάφορες παραμέτρους τους (ποινικά μέτρα, πολιτικές αποκατάστασης της κανονικότητας και δημεύσεις περιουσιών και όπλων). Τέλος, το τρίτο μέρος εστιάζει στον οθωμανικό στρατό με άξονες το προσωπικό του σε ξηρά και θάλασσα και την τροφοδοσία του σε βορρά και νότο, συνεξετάζοντας το ζήτημα της φορολογίας. Οι δύο μελετητές επιχειρούν να φωτίσουν με μια φρέσκια ιστοριογραφικά ματιά ένα εν μέρει γνωστό υλικό ενώ, αξιοποιώντας το με πληρότητα και εντάσσοντάς το στο ευρύτερο οθωμανικό πλαίσιο, θέτουν νέα ερευνητικά ερωτήματα.

(παρουσίαση από τον εκδότη)

Το δοκίμιο φωτίζει τους πολιτικούς και πολιτισμικούς ρόλους των πόλεων, σκιαγραφεί τους τρόπους με τους οποίους συνδιαμορφώνουν τις κοινωνικές σχέσεις και τον πολιτισμό, και προσφέρει έναν οδηγό για την περιγραφή και την ταξινόμηση των διαφορετικών μορφών αστισμού. Εξετάζει την ιδιαιτερότητα και την ποικιλία των κοινωνικών σχέσεων, των ατομικών στάσεων και των συλλογικών ταυτοτήτων στις αστικές συνθήκες και αναλύει τις έννοιες του κοινωνικού δικτύου, της σκηνής και των αστικών μονοπατιών ως μεθοδολογικών στρατηγικών για την αποκρυπτογράφηση των φαινομενικά άμορφων και ρευστών σχέσεων του αστικού χώρου, καθώς και για την περιγραφή των σύνθετων τρόπων με τους οποίους συγκροτούνται οι ζωές των κατοίκων τους. Εξετάζει, τέλος, τα κυριότερα θεωρητικά και μεθοδολογικά παραδείγματα στην αστική ανθρωπολογία από το 1950 μέχρι σήμερα, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα ζητήματα της εννοιολόγησης του πεδίου και της τοπικότητας, στη σχέση ανάμεσα στο μικροεπίπεδο και το ευρύτερο πλαίσιο της αστικής έρευνας, και στη συνολική σύλληψη της πόλης και των αστικών διαδικασιών.

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Το βιβλίο αυτό ανανεώνει τον τρόπο που προσεγγίζουμε την εικονογραφική Ιστορία του Αγώνα των Ελλήνων. Η νέα οπτική συνίσταται αρχικά στην ένταξη των έργων ζωγραφικής ευρωπαίων καλλιτεχνών στο ιστορικό, πολιτικό και πολιτιστικό πλαίσιο των χωρών τους, στη διάρκεια του Αιώνα των Επαναστάσεων.

Από τα πιο κεντρικά γεγονότα της Επανάστασης, η περίφημη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου άρχισε τον Απρίλη του 1825 και έληξε στις 11 Απριλίου 1826 (ξημερώνοντας η Κυριακή των Βαΐων) με την ηρωική Έξοδο της φρουράς και τις σφαγές και τις αιχμαλωσίες όσων παρέμειναν (άρρωστοι και πληγωμένοι στρατιώτες, γυναίκες, γέροντες, παιδιά).

«Άρχισα τα παρόντα σημειώματα από τους 1832 Νοεμβρίου 15», σημειώνει ο Νικόλαος Κασομούλης (1795-1872)· η αφήγηση των όσων έζησε μέσα στο πολιορκημένο Μεσολόγγι αποτελεί ένα από τα πρωιμότερα απομνημονεύματα αγωνιστή, και σίγουρα ένα κείμενο όπου η προσωπική εμπειρία αποτυπώθηκε με τον αμεσότερο και γνησιότερο τρόπο. Το αγωνιστικό ήθος και οι αρνητικές συμπεριφορές, η καθημερινότητα και οι συγκρούσεις, οι βρισιές και τα αστεία που εξακόντιζαν οι πολιορκημένοι στους πολιορκητές και αντίστροφα, οι προσπάθειες του Κιουταχή και του Ιμπραΐμ να πετύχουν κάποια συνθηκολόγηση, η αγωνία των πολιορκημένων μήπως δεν φανούν τα υδραίικα ή τα σπετσιώτικα καράβια, οι ανταγωνισμοί ανάμεσα στους Σουλιώτες και τους Ρουμελιώτες, οι κανονιές και οι αδιάκοπες επισκευές του τείχους.

Ο Κασομούλης διαθέτει το χάρισμα της αφήγησης και, παρά την ένταση των όσων έζησε μέρα με τη μέρα, τόσους μήνες, κατόρθωσε να εικονογραφήσει αντικειμενικά και ψύχραιμα και τα πράγματα και τα πρόσωπα.

Τα επιλεγόμενα του Αλέξη Πολίτη επιδιώκουν να εισχωρήσουν στις φανερές αλλά και στις πιο δυσδιάκριτες πτυχές της αφήγησης και της ιδεολογίας του κειμένου, να σχολιάσουν και να συμπληρώσουν τα περιστατικά, να παρουσιάσουν τον τόπο, το ίδιο το Μεσολόγγι και την ευρύτερη περιοχή. Επικεντρώνονται στο κεντρικό, ίσως, διακύβευμα της πολιορκίας – και, βέβαια, της Επανάστασης. Πώς δηλαδή, μέσα από ποιες διαδικασίες αναπτύχθηκε ή κατά καιρούς συμπτύχθηκε η νεωτερική αίσθηση του συλλογικού «εμείς», μ’ άλλα λόγια η νεοελληνική εθνική συνείδηση.

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

 Η παρούσα έκδοση περιλαμβάνει το σύνολο των Προλόγων και των Εισαγωγών που προέταξε ο Χέγκελ στις εκδόσεις των έργων του, από το 1807 έως και το 1832. Γνωστοί κυρίως για τις εμβληματικές επιγραμματικές φράσεις που περιέχουν, οι Πρόλογοι αποτελούν πρωτίστως αναντικατάστατα τεκμήρια του τρόπου με τον οποίο ο φιλόσοφος έχει συλλάβει τη βασική αποστολή καθενός από τα έργα του. Όσο για τις Εισαγωγές, αυτές αποτελούν αναπόσπαστα μέρη των έργων στα οποία προτάσσονται: το εγχείρημα της Φαινομενολογίας δύσκολα γίνεται κατανοητό χωρίς τη μεγαλειώδη Εισαγωγή της· η ιδιαιτερότητα της εγελιανής Λογικής δεν αποσαφηνίζεται πουθενά αλλού τόσο καθαρά όσο στην Εισαγωγή στην Επιστήμη της Λογικής· η ανάγκη συγκρότησης της φιλοσοφίας ως καθολικής επιστήμης στο πλαίσιο ενός συστήματος βρίσκει μια διαυγή διατύπωση στην Εισαγωγή της Εγκυκλοπαίδειας· η Φιλοσοφία του δικαίου, τέλος, προϋποθέτει τη διασύνδεση των εννοιών της βούλησης, της ελευθερίας και του δικαίου που εκτίθεται στην Εισαγωγή του έργου.

Η έκδοση παρουσιάζει αυτά τα κείμενα σε μια νέα, έγκυρη, μετάφραση, φιλοδοξώντας να αποτελέσει βασικό έργο υποδομής για την πρόσληψη της εγελιανής φιλοσοφίας στην Ελλάδα, αλλά και ένα είδος «φυσικής» εισαγωγής στο εγελιανό φιλοσοφικό σύμπαν. Τα εκτενή ερμηνευτικά Σχόλια καθοδηγούν τον αναγνώστη στην εκ του σύνεγγυς ανάγνωση των κειμένων, αποβλέποντας στην ερμηνεία των κυριότερων σημείων τους, στην ανάδειξη της συλλογιστικής τους πορείας και στην αποσαφήνιση του νοήματος δυσνόητων χωρίων.

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

 Η καταγωγή του Ισραήλ επιχειρεί να ερμηνεύσει τους λόγους διαιώνισης της σύγκρουσης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, η οποία εξακολουθεί να είναι ένα από τα μεγάλα άλυτα ζητήματα τόσο για την περιοχή μας όσο και παγκοσμίως. Εκδόθηκε για πρώτη φορά στα εβραϊκά τον Ιούλιο του 1995, και η γαλλική του μετάφραση, που πραγματοποιήθηκε με τη συνδρομή του ίδιου του συγγραφέα και στην οποία στηρίζεται η παρούσα έκδοση, κυκλοφόρησε στις αρχές του επόμενου έτους (1996). Ανάμεσα στις δύο εκδόσεις μεσολάβησε η δολοφονία του ισραηλινού πρωθυπουργού Γιτζάκ Ράμπιν, στις 4 Νοεμβρίου του 1995, αποκορύφωμα των ιδεολογικών και πολιτικών συγκρούσεων στο Ισραήλ, οι οποίες ακολούθησαν τις συμφωνίες με τους Παλαιστινίους, γνωστές ως οι Συμφωνίες του Όσλο, το 1993 και το 1995. Η συγγραφή του βιβλίου ολοκληρώθηκε λοιπόν εν μέσω αυτών των οξυμμένων αντιπαραθέσεων, όμως δεν θα πρέπει να εκληφθεί ως προϊόν αποκλειστικά των εν λόγω περιστάσεων. Και τούτο διότι δεν συνιστά απλώς το αποτέλεσμα μακρόχρονης έρευνας και συστηματικής τεκμηρίωσης, αλλά και καταστάλαγμα της βιωμένης εμπειρίας του συγγραφέα: ένα είδος πικρού απολογισμού, ο οποίος διαπερνά σύνολο το επιστημονικό έργο του Ζέεβ Στέρνχελ.

Ο Στέρνχελ απέκτησε παγκοσμίως φήμη ως ένας έγκυρος μελετητής του ευρωπαϊκού φασισμού. Τα σημαντικότερα έργα του πραγματεύονται την ιδεολογία και την πρακτική της γαλλικής άκρας Δεξιάς στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα, εστιάζοντας παράλληλα στις διαφορετικές οικογένειες των θεωρητικών και πολιτικών αντιπάλων του Διαφωτισμού στην Ευρώπη.

Χρησιμοποιώντας το ίδιο αναλυτικό πρίσμα που εφάρμοσε στη γαλλική περίπτωση, ο Στέρνχελ εξέτασε και τις ιδεολογίες που κυριάρχησαν στο Ισραήλ. Ο ίδιος διεκδικούσε την ιδιότητα του σιωνιστή και δήλωνε μέχρι τέλους «αριστερός σιωνιστής». «Για μένα, ο σιωνισμός ήταν και παραμένει το δικαίωμα των Εβραίων να ελέγχουν τη μοίρα τους. Θεωρώ το δικαίωμα των ανθρώπων να είναι αυτεξούσιοι ως ένα φυσικό δικαίωμα, το οποίο οι Εβραίοι στερήθηκαν στη διάρκεια της ιστορίας και το οποίο τους επανέφερε ο σιωνισμός». Εντούτοις, στη μελέτη του συμπεραίνει ότι ο σιωνισμός απέτυχε να οικοδομήσει μια πιο δίκαιη κοινωνία, επειδή εξαρχής η εθνικιστική συνιστώσα του αποδείχθηκε ισχυρότερη από τη σοσιαλιστική. Στην αποτυχία αυτή αποδίδει τόσο την πολιτική των ισραηλινών κυβερνήσεων απέναντι στους Παλαιστινίους στη Δυτική Όχθη όσο και το ναυάγιο των ειρηνευτικών προσπαθειών τις οποίες ο ίδιος υποστήριζε. Η παρούσα έκδοση περιλαμβάνει και το Υστερόγραφο που προσέθεσε ο συγγραφέας στην επανέκδοση του έργου του στη Γαλλία το 2004, και το οποίο δείχνει γιατί το αντικείμενο του βιβλίου παραμένει τραγικά επίκαιρο.