ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΜΙΕΤ- ΑΜΕΡΙΚΗΣ 13

Η αποτυχία της εγχώριας Αριστεράς οφείλεται πρωτίστως στην εγγενή της αδυναμία να κατανοήσει τον κόσμο. Εφόσον δεν μπορεί να κατανοήσει τον κόσμο, δεν μπορεί και να τον αλλάξει – τουλάχιστον προς το καλύτερο. 

 Η μεταπολιτευτική ιδεολογική κυριαρχία της Αριστεράς εδραιώθηκε χάρη στην επικράτηση του ηθικού της πλεονεκτήματος. Ωστόσο, καμία πολιτική θεωρία δεν διαθέτει εξ ορισμού ηθική υπεροχή έναντι των άλλων. Οι όροι Αριστερά και Δεξιά δηλώνουν διαφορετικό τρόπο οικονομικής οργάνωσης, όχι κάποιου είδους ηθική ιεράρχηση. Αντίθετα, η αξιωματική θέση που ισχυρίζεται ότι μία πλευρά είναι ηθικά ανώτερη της άλλης οδηγεί με βεβαιότητα στον κατήφορο του αυταρχισμού. 

Η ηθική υπεροχή στηρίχθηκε στην εσφαλμένη θεωρία του Μαρξ, στη στρεβλή ανάγνωσή της από τον γαλλικό μαρξισμό και στη βιομηχανία εξάλειψης του νοήματος, που συντηρεί ο μεταμοντερνισμός. Συνεκτικό στοιχείο αυτών των αντιλήψεων είναι ο ιδεασμός ότι οι φορείς τους κατέχουν –μόνοι αυτοί– τα κλειδιά του βασιλείου της γνώσης. Αυτή η πεποίθηση απουσιάζει στη φιλελεύθερη και αναρχική σκέψη. Είναι ωστόσο βαθιά ριζωμένη στην εξουσιαστική Αριστερά. Υπάρχουν άλλες πιο δημιουργικές αριστερές θεωρήσεις. Ήταν όμως αυτή ακριβώς η Αριστερά, των πρώην/νεο/μετα–σταλινικών κομμάτων, που προσφεύγοντας ανενδοίαστα στην προπαγάνδα και στον ανορθολογισμό ηγεμόνευσε ιδεολογικά στη μεταπολίτευση. Βύθισε έτσι την κοινωνία σε ένα παραισθητικό τέλμα προκαταλήψεων και ανοησίας. Σκοπός του βιβλίου είναι να φωτίσει αυτή την παγίδα.

Το βιβλίο αυτό αποτελεί την προσωπική μαρτυρία του συγγραφέα για τη δικτατορία των συνταγματαρχών και την αντίσταση. Ο Σωτήρης Βαλντέν έζησε την περίοδο της δικτατορίας ως μαθητής στην Αθήνα και στη συνέχεια ως φοιτητής στη Σουηδία και το Παρίσι, με πολλά ταξίδια, νόμιμα και παράνομα, στην Ελλάδα. Οργανώθηκε γρήγορα στην αντίσταση στις γραμμές της ανανεωτικής Αριστεράς και αργότερα ήταν ο σύνδεσμος της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Σπουδαστών (ΚΟΣ) του ΚΚΕ (εσωτερικού) και του Ρήγα Φεραίου με την ηγεσία του Κόμματος στο εξωτερικό.

Ο Βαλντέν αφηγείται την ένταξή του στον Ρ.Φ. και την Αριστερά, την αντίσταση στο Κολλέγιο Αθηνών, την αντιδικτατορική δράση στη Σουηδία και την Ελλάδα κατά τις διαμονές του στη χώρα. Θίγονται θέματα όπως οι "δυναμικές ενέργειες", η δράση των φιλελεύθερων αστών, η "φιλελευθεροποίηση" του δικτατορικού καθεστώτος και η "νόμιμη" αντίσταση, οι εσωτερικές διαμάχες στην ανανεωτική Αριστερά, το κίνημα αλληλεγγύης και το φοιτητικό κίνημα στο εξωτερικό, καθώς και το κλίμα στην Ευρώπη μετά τον Μάη του '68. Παρουσιάζεται λεπτομερειακά η ιστορία της ΚΟΣ και του επανιδρυμένου Ρήγα Φεραίου την περίοδο της ανάπτυξης του φοιτητικού κινήματος. Δημοσιεύονται επίσης όλες οι αποφάσεις της ΚΟΣ και του Ρ.Φ., επιλεγμένα άρθρα από τον Θούριο (όργανο του Ρ.Φ.) τα έτη 1972-1974 καθώς και πίνακας με τα ονόματα των Ρηγάδων και των Ρηγιτισσών αυτής της περιόδου.

(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Τον Οκτώβριο του 1917, ο κομμουνισμός μπήκε ορμητικά στη σκηνή της ιστορίας ως μια ισχυρή πολιτική δύναμη, που είχε κατακτήσει την εξουσία σε ένα από τα μεγαλύτερα κράτη του κόσμου. Η Οκτωβριανή Επανάσταση έγινε γρήγορα ένας φάρος για όσους πίστευαν στην αναγκαιότητα ενός ριζικού κοινωνικού μετασχηματισμού και δεν αρκούνταν σε μεταρρυθμίσεις που απλώς διόρθωναν τις πιο ακραίες και υπερβολικές αδικίες του καπιταλιστικού συστήματος. Η σοβιετική εμπειρία τροφοδοτούσε την ελπίδα και την προοπτική ενός σοσιαλιστικού μέλλοντος, μιας νέας κοινωνίας πιο ελεύθερης και πιο δίκαιης. Στην πορεία όμως, η επαναστατική επαγγελία μιας ανώτερης μορφής δημοκρατίας, της προλεταριακής δημοκρατίας, διαψεύστηκε και μετατράπηκε γρήγορα σε δικτατορία του μοναδικού κόμματος, για να καταλήξει στη συνέχεια σε ένα δεσποτικό και ολοκληρωτικό σύστημα εξουσίας που κατέπνιγε με τη βία κάθε διαφωνία.

Στο βιβλίο "Η ουτοπία στην εξουσία", ο συγγραφέας επιχειρεί να συνδυάσει την εξιστόρηση των γεγονότων που σφράγισαν την Οκτωβριανή Επανάσταση και τη μετεπαναστατική εξέλιξη με μιαν απόπειρα ερμηνείας του αυταρχικού και δεσποτικού εκφυλισμού του σοβιετικού κομμουνισμού.

(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Η ιδέα της μελέτης ξεκίνησε από ένα ανέκδοτο, στη Δύση, κείμενο του 1951- Συγγραφέας ήταν ο Ρόντνεϋ Χίλτον, μέλος της περίφημης ομάδας των μαρξιστών ιστορικών της Βρετανίας, ο οποίος είχε στείλει το άρθρο, υπό τη μορφή επιστολής, σε ένα ιστορικό περιοδικό της Μόσχας, με σκοπό να δείξει την πορεία της επιστημονικής και συνάμα πολιτικής δράσης της νεοσύστατης ομάδας. Η Αγλαΐα Κάσδαγλη παρουσιάζει το "Γράμμα" ως ένα αθησαύριστο τεκμήριο, που ρίχνει φως στο πνεύμα και στο φρόνημα της κομμουνιστικής διανόησης στην Αγγλία κατά την πρώτη μεταπολεμική δεκαετία. Το συνοδεύει με συστηματικό υπομνηματισμό που αποσκοπεί σε μια τεκμηριωμένη παρουσίαση προσώπων και καταστάσεων. Επιπλέον, με τη χρήση παραθεμάτων από άλλα κείμενα του Χίλτον της ίδιας περιόδου, η ιδεολογία και η πρακτική της ομάδας εντάσσονται σε ευρύτερο πλαίσιο. Στο επίμετρο, που αφορά την επίσκεψη του Χίλτον και μιας ομάδας βρετανών επιστημόνων στη Μόσχα το 1953, συνοψίζεται μία ομιλία στον ιστορικό τομέα της Ακαδημίας Επιστημών, ενώ στο παράρτημα μεταφράζονται οι ανταποκρίσεις στον σοβιετικό Τύπο σχετικά με την αποστολή αυτή.

(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Από τον 19ο αιώνα, οι επαναστάσεις είχαν πάντα και μια μνημονική διάσταση: ήθελαν να διασώσουν την ανάμνηση των εμπειριών του παρελθόντος για να τις κληροδοτήσουν στο μέλλον. Ήταν μια στρατηγική μνήμη, θρεμμένη με ελπίδες. Στην αυγή του 21ου αιώνα, αυτή η διαλεκτική μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος έχει πια ραγίσει κι ο κόσμος βρίσκεται εγκλωβισμένος στο παρόν. Η πτώση του κομμουνισμού δεν έθαψε μόνο, μια για πάντα, την απλοϊκή τελεολογία της εξασφαλισμένης προόδου, αλλά σκίασε, για ένα μεγάλο διάστημα, τις επαγγελίες της χειραφέτησης που συνδέονταν μαζί του.

Ωστόσο αυτή η νέα σχέση μεταξύ ιστορίας και μνήμης μας προσφέρει τη δυνατότητα να ανακαλύψουμε και πάλι μια "κρυφή παράδοση", την παράδοση ακριβώς της αριστερής μελαγχολίας, που διαπερνά σαν κόκκινο νήμα την επαναστατική ιστορία, από τον Μπλανκί μέχρι τον Βάλτερ Μπένγιαμιν, περνώντας από τη Λουίζ Μισέλ και τη Ρόζα Λούξεμπουργκ. Ούτε τροχοπέδη ούτε παραίτηση, η αριστερή μελαγχολία ξυπνάει τη μνήμη των νικημένων, πλεγμένη με τις ελπίδες του παρελθόντος που έμειναν ανεκπλήρωτες και προσδοκούν να ζωντανέψουν ξανά.

Κάθε άλλο παρά νοσταλγικό μανιφέστο, τούτο το βιβλίο -με ποικιλόμορφη εικονογράφηση: από τους πίνακες του Κουρμπέ ως τις σοβιετικές αφίσες κι από τις ταινίες του Αϊζενστάιν ως τα έργα του Αγγελόπουλου ή του Κεν Λόουτς- ανοίγει γόνιμο διάλογο με τα νέα ρεύματα της κριτικής σκέψης. Αποκαλύπτει με σφρίγος και με απροσδόκητους τρόπους όλη την ανατρεπτική και απελευθερωτική φόρτιση του επαναστατικού πένθους.

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)