ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΜΙΕΤ- ΑΜΕΡΙΚΗΣ 13

Το πρώτο ερώτημα που διατυπώνει ο καλοπροαίρετος αναγνώστης αυτού του βιβλίου αφορά ασφαλώς στη σκοπιμότητα της συγκεκριμένης έκδοσης. Η απάντηση εστιάζεται σε δύο βάσιμες, κατά την εκτίμησή μας, παραδοχές. Η πρώτη έχει να κάνει με τη σπουδαιότητα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, εξεταζόμενου στο σύνολό του, ως ιστορικού γεγονότος και η δεύτερη με τη σχετικά μικρή εξοικείωση του ελληνικού κοινού με τις πραγματικές του διαστάσεις και τη συνολική του δυναμική στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια ιστορία του 20ού αιώνα. […]

Το βιβλίο αυτό φιλοδοξεί να προσφέρει μια σύντομη και περιεκτική επισκόπηση όλων των βασικών όψεων του πολέμου, καθώς και ένα μικρό κεφάλαιο για την ελληνική πτυχή, επιχειρώντας να συνοψίσει σε λίγες σελίδες τη βασική γνώση που έχει συσσωρευτεί και κωδικοποιηθεί για κάθε μια από τις πολυσυζητημένες αυτές παραμέτρους. Παράλληλα αξιοποιεί τη μεγάλη δυναμική από τις εκδηλώσεις της εκατονταετηρίδας, προκειμένου να θέσει τα ζητούμενα και τις νέες προκλήσεις της έρευνας γύρω από το θέμα σε διεθνές επίπεδο. Ένα βιβλίο που απευθύνεται τόσο στον απλό αναγνώστη όσο και στον επιστήμονα ιστορικό, καθώς λειτουργεί ως οδηγός για την προσέγγιση και κατανόηση ενός κομβικού γεγονότος της παγκόσμιας ιστορίας, υιοθετώντας συνειδητά αφήγηση απλή και κατανοητή.

 (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Το βιβλίο Πολεμικές επιχειρήσεις στα Μικρασιατικά παράλια κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918) περιγράφει λεπτομερώς τις επιχειρήσεις των δυνάμεων της Αντάντ στα Μικρασιατικά παράλια, από το Αδραμύττι στον βορρά μέχρι την Αττάλεια στον νότο, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Συμπεριλαμβάνονται οι ενέργειες των συμμαχικών υποβρυχίων στην Προποντίδα, ενέργειες οι οποίες ανησύχησαν πολύ τους Γερμανούς και τους Τούρκους επιτελείς, επειδή απείλησαν ως και την Κωνσταντινούπολη.

Ειδικότερα, το βιβλίο αυτό ασχολείται με τις δράσεις της Αντάντ εναντίον της Σμύρνης, με τις έρευνες για βάσεις γερμανικών υποβρυχίων, με τις αεροπορικές εμπλοκές, με τις επιδρομές Μικρασιατών ατάκτων (τους οποίους οργάνωσαν και υποστήριξαν οι Βρετανοί και οι Γάλλοι) και με κατασκοπευτικές επιχειρήσεις. Για την εκπόνηση του έργου χρησιμοποιήθηκε πληθώρα πηγών, αρχείων, φωτογραφιών, χαρτών και μαρτυριών (ελληνικών και ξένων).

Το βιβλίο «Ουλάνοι στην Λάρισα» είναι μια αφήγηση των γεγονότων που έζησε η Ελλάδα από τον Σεπτέμβριο του 1915 έως τον Ιούλιο του 1917 και μια εξέταση των προβληματισμών που δημιουργεί η προσεκτική ανάλυσή τους. Στην πραγματικότητα, ποτέ κανένας ουλάνος, δηλαδή Γερμανός λογχοφόρος ιππέας, δεν εμφανίστηκε, ούτε καν στον μακρινό ορίζοντα της Λάρισας! Η «είδηση» πλάστηκε και, μαζί με άλλες, χρησιμοποιήθηκε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ως πρόφαση για να αφαιρεθεί από την Ελλάδα η ανεξαρτησία της και να ανατραπεί το νόμιμο πολίτευμά της με μια μπλόφα το 1917.

Στο πρώτο μέρος του βιβλίου αναφέρονται τα συμβάντα με την σειρά τους, ενώ το καθένα από αυτά συνοδεύεται από την σχετική παραπομπή, ώστε ο αναγνώστης να μπορεί να διασταυρώσει τις πηγές της συγγραφέως και να διευκολυνθεί να σχηματίσει ο ίδιος γνώμη. Στο δεύτερο μέρος εξετάζονται σε ξεχωριστά κεφάλαια μια σειρά από επί μέρους θέματα — η γερμανοφιλία του βασιλιά Κωνσταντίνου, η αντισυνταγματική συμπεριφορά του, τί συνέβη στο Ρούπελ, τί συνέβη στην Καβάλλα.

Οι αποδείξεις ότι κάτι ανομολόγητο επεδίωκε πράγματι η Αντάντ —ή μήπως μόνον οι Γάλλοι;— στην χώρα μας, περιέχονται στα επόμενα κεφάλαια, αρχίζοντας από εκείνα που περιγράφουν την αλλόκοτη τριανδρία των Γάλλων, Γκιγμέν, Σαράιγ, ντε Ροκφέϊ, και τον ρόλο του συνταγματάρχη Μπρακέ. Ακολουθεί άλλο για τα κυριότερα από τα κατασκευασμένα γεγονότα —όπως οι «Ουλάνοι στην Λάρισα», η «Επίθεση κατά της Γαλλικής πρεσβείας»— και τον ρόλο των εφημερίδων. Στα «Νοεμβριανά» αφιερώνονται τρία κεφάλαια, ενώ σε δυο χωριστά κεφάλαια εξετάζεται ποια ήταν η λαϊκή βούληση εκείνα τα χρόνια.

Τα βασικότερα ερωτήματα που θέτει το βιβλίο —«γιατί έπρεπε ο Βασιλιάς να εκθρονιστεί» και «τι επεδίωκε τελικά η Αντάντ στη χώρα μας»— μένουν αναπάντητα, καθώς η συγγραφέας θεωρεί ότι εκκρεμούν ακόμη οι έρευνες εκείνες που θα μας επιτρέψουν να γνωρίσουμε την αλήθεια.

(από την παρουσίαση του βιβλίου)

στο βιβλιοπωλείο μας θα βρείτε και το έτερο πόνημα της Κακούρη "Τα Δύο Βήτα"

Το καλοκαίρι του 1914 το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης ρίχτηκε σ’ έναν πόλεμο τόσο καταστροφικό που άφησε έντρομους τους επιζώντες, συγκλονισμένους από το γεγονός ότι ένας πολιτισμός που θεωρούσε τον εαυτό του πρότυπο για τον υπόλοιπο κόσμο είχε καταρρεύσει μέσα σε τέτοια αγριότητα.

Το 1939 οι Ευρωπαίοι ξεκίνησαν μια δεύτερη σύρραξη που κατάφερε να γίνει ακόμη χειρότερη – έναν πόλεμο όπου η εξόντωση αμάχων ήταν κεντρικός στόχος και, την επομένη, η βία δεν έπαψε να διαμορφώνει τη διχασμένη ήπειρο που προέκυψε. Η μακρά ευρωπαϊκή καταστροφή, αυτή η αφάνταστα δραματική, τραυματική αλλά και σαγηνευτική περίοδος από το 1914 ώς το 1949, δεν είχε προηγούμενο στην ανθρώπινη ιστορία. Το βιβλίο την αποδίδει σε τέσσερις μείζονες αιτίες: μια έκρηξη εθνοφυλετικού εθνικισμού, πικρές και ασυμφιλίωτες εδαφικές διαφορές, οξείες ταξικές συγκρούσεις που αναδείχθηκαν με την Ρωσική Επανάσταση, και μια παρατεταμένη κρίση του καπιταλισμού.

Συνδυάζοντας τη μοναδική επιστημοσύνη του με τη συναρπαστική του πρόζα, ο βραβευμένος Βρετανός ιστορικός Ίαν Κέρσοου αφηγείται την ιστορία αυτών των γεγονότων με έμπνευση, πρωτοτυπία και ανθρωπιά. Σκιαγραφεί τους υπεύθυνους των κρίσιμων αποφάσεων και φέρνει στην επιφάνεια τους βίαιους κραδασμούς του πολέμου που άλλαξαν ριζικά την πορεία της ευρωπαϊκής και της παγκόσμιας ιστορίας. Και δεν αποφεύγει τα δύσκολα ζητήματα που εγείρονται: τι σήμαινε για τους Ευρωπαίους ότι εγκαινίασαν και έζησαν σε τόσο τρομερούς καιρούς – και τι σημαίνει για μας σήμερα.

Τίτλος: Οι Έλληνες του Γκαίρλιτς 1916-1919
Συγγραφέας: Γεράσιμος Αλεξάτος
Φιλολογική επιμέλεια: Θεόδωρος Νημάς
Έκδοση: Εκδόσεις Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2015
Σελίδες: 400
ISBN: 978-960-599-022-0
Τιμή στο βιβλιοπωλείο μας: 19,92€






H περίοδος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου βιώθηκε με ιδιαίτερη ένταση και σφοδρότητα στην Ελλάδα, αφού η διαμάχη του Βασιλιά Κωνσταντίνου με τον πρωθυπουργό Βενιζέλο για την στάση που θα κρατούσε η χώρα απέναντι στα στρατόπεδα των αντιμαχομένων οδήγησε στον πρώτο Εθνικό Διχασμό και στα θλιβερά επακόλουθά του.

Η ανά χείρας μελέτη του Γεράσιμου Αλεξάτου πραγματεύεται μια από τις τραγικότερες περιπλοκές της περιόδου, το ζήτημα της αιχμαλωσίας, στα τέλη του καλοκαιριού του 1916, του Δ` Σώματος Στρατού και της μεταφοράς και εγκατάστασής του στην Γερμανία, στην μικρή συνοριακή πόλη της Σιλεσίας Γκαίρλιτς. Εκεί περίπου 7.000 Έλληνες στρατιώτες και αξιωματικοί παρέμειναν υπό περιορισμό για δυόμισι περίπου χρόνια. Ο συγγραφέας πραγματοποίησε εκτεταμένη έρευνα στα γερμανικά (ομοσπονδιακά και τοπικά) αρχεία, αξιοποίησε τις ελληνικές διαθέσιμες πηγές καθώς και τις μαρτυρίες ορισμένων από τους πρωταγωνιστές και προχώρησε στη σύνθεση μιας νηφάλιας, γλαφυρής και ενδιαφέρουσας μελέτης. Στις σελίδες της ξετυλίγεται το πολιτικό σκηνικό της εποχής, οι συνθήκες μεταφοράς των αιχμαλώτων με τα τρένα από την Καβάλα στη Γερμανία καθώς και η διαδικασία της εγκατάστασης και της διαβίωσής τους εκεί. Αναδεικνύεται επίσης η πλούσια πνευματική κίνηση και παραγωγή των Ελλήνων στρατιωτικών, ανάμεσά τους και του σπουδαίου θεατρικού συγγραφέα Βασίλη Ρώτα. Ιδιαίτερα αποκαλυπτικό είναι ακόμη το κεφάλαιο στο οποίο περιγράφεται η επιστροφή της πλειοψηφίας των αιχμαλώτων στην Ελλάδα, μετά το τέλος του πολέμου. Αλλά εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η επόμενη περίοδος της ζωής τους, η υποδοχή στην Ελλάδα, αφού οι περιπέτειες των Ελλήνων αξιωματικών δεν σταμάτησαν στα εδαφικά όρια της Γερμανίας, αλλά συνεχίσθηκαν, εντάχθηκαν και αποτύπωσαν τα πάθη και τις εντάσεις του Εθνικού Διχασμού στη διάρκεια του Μεσοπολέμου, καθώς πολλοί από αυτούς κατηγορήθηκαν και καταδικάσθηκαν ως ριψάσπιδες.

Η παραπάνω "Οδύσσεια" των Ελλήνων στρατιωτικών του Δ` Σώματος Στρατού διαθέτει αρκετά από τα χαρακτηριστικά της ελληνικής τραγωδίας, χωρίς ωστόσο η αρχαιοελληνική "κάθαρση" να αγγίξει αρκετούς από αυτούς. Προς αυτή την κατεύθυνση η μελέτη του Γεράσιμου Αλεξάτου αποτελεί πολύτιμη βιβλιογραφική συμβολή, αφού μετά από έναν αιώνα περίπου δίνει το έναυσμα για μια νηφάλια επαναξιολόγηση του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και των προεκτάσεών του στην Ελλάδα.

Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης
Επίκουρος Καθηγητής
Νεότερης & Σύγχρονης Ιστορίας ΑΠΘ