ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΜΙΕΤ- ΑΜΕΡΙΚΗΣ 13

Το βασικό ζήτημα που απασχολεί αυτή την μελέτη είναι ο αυτοπροσδιορισμός των Βυζαντινών ως συνόλου, η εικόνα και η συνείδηση που οι ίδιοι έχουν για τον εαυτό τους ως λαό. Θα πρέπει ωστόσο να παρατηρηθεί ότι πρόκειται για έναν σύγχρονο προβληματισμό, για ένα ερώτημα που απασχολεί τον σημερινό άνθρωπο, την προσέγγιση του οποίου ερωτήματος εντάσσει στην προσπάθειά του να κατανοήσει το παρελθόν με σύγχρονους όρους και έννοιες και έτσι να ερμηνεύσει το παρόν πληρέστερα. Αρχίζοντας από την ορολογία, διευκρινίζουμε ότι ο αυτοπροσδιορισμός μιας ομάδας ονομάζεται συλλογική ταυτότητα, η δε συλλογική ταυτότητα που κατ' εξοχήν χαρακτηρίζει τους λαούς στην νεώτερη εποχή είναι η εθνική, στην οποία αυτοί αποδίδουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά αλλά και αξίες. 

[Απόσπασμα από την Εισαγωγή]

Στο αφιέρωμα αυτό, που επιμελήθηκε ο Παναγιώτης Αριστοτελίδης, ανθολογούνται κείμενα και φωτογραφίες του Νίκου Δήμου. Επίσης δημοσιεύονται κριτικές και γνώμες των: Νάσου Βαγενά, Ειρήνης Γιαννάκη, Κικής Δημουλά, Οδυσσέα Ελύτη, Γιάννη Ευσταθιάδη, Ζυράννας Ζατέλη, Ανδρέα Καραντώνη, Νίκου Καρούζου, Δημοσθένη Κούρτοβικ, Γιάννη Μαρίνου, Γ. Π. Σαββίδη, Αντώνη Σουρούνη, Γιάννη Τζανετάκου, Θανάση Τριαρίδη, Θ. Δ. Φραγκόπουλου, κ.α. Όλα κείμενα γραμμένα σε χρόνο ανύποπτο - και όχι για την έκδοση αυτή.

[Παρουσίαση από το οπισθόφυλλο του βιβλίου]

Το βιβλίο αναφέρεται στον Μπούργο, έναν από τους παλαιότερους μεσαιωνικούς συνοικισμούς της πρωτεύουσας της νήσου Νάξου που βρίσκεται εκτός των τειχών του Κάστρου. Στα κείμενα που περιλαμβάνονται στο βιβλίο γίνονται αναφορές για την ιστορία του, την κοινωνική διάρθρωση και τις εθνοτικές ομάδες που κατοικούσαν στην περιοχή. Με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και σχέδια, το βιβλίο προσφέρει μια πρωτότυπη παρουσίαση της αρχιτεκτονικής του νησιού με αναφορές στην καθημερινή ζωή των κατοίκων και στην εμφάνιση του εραλδικού φαινομένου μέσω των οικοσήμων στο νησί.

"Η Σαντορίνη, η οποία φέρει επίσηµα το αρχαιοελληνικό όνοµα Θήρα, είναι ένα από τα νησιά των Κυκλάδων, µικρά σε έκταση νησιά του νοτίου Αιγαίου, µε µακραίωνη το καθένα ιστορία. Η Θήρα-Σαντορίνη, γέννηµα γιγαντιαίων ηφαιστειακών εκρήξεων, έχει δύο σηµαντικούς αρχαιολογικούς χώρους: το προϊστορικό Ακρωτήρι και τα ερείπια της αρχαίας πόλης-κράτους Θήρα στο δυσπρόσιτο Μέσα Βουνό. 

Είναι, ως εκ τούτου, φυσικό να έχουν γραφεί για το νησί πολλά βιβλία και να έχουν διοργανωθεί σηµαντικά διεθνή συνέδρια σχετικά µε θέµατα ιστορικού, αρχαιολογικού και γεωφυσικού ενδιαφέροντος. Αντίθετα, είναι φτωχή η βιβλιογραφία για τη Σαντορίνη ως ιστορικό οινοπέδιο, µε ενδιαφέρουσες ιδιαιτερότητες τόσο ως προς τον τρόπο διαµόρφωσης των κληµάτων όσο και ως προς την επεξεργασία των σταφυλιών στις «κάναβες», όπως καλούνται στο νησί οι οινοποιητικές µονάδες της προβιοµηχανικής Σαντορίνης. 

(...) 

Η λέξη οινοπέδιο στον τίτλο αυτού του βιβλίου που εκδόθηκε και αγγλικά χρήζει, νοµίζω, επεξήγησης. Πρόκειται για νεολογισµό, παράγωγο της οµηρικής λέξης οἰνόπεδον = γη οινοφόρος, η οποία αποδίδει επιτυχώς την έννοια του γαλλικού όρου terroir, που καθώς δεν µεταφράζεται, έχει διεθνοποιηθεί. Όχι όµως και στην ελληνική γλώσσα, όπου τα οινοπέδια έχουν βαθιές ρίζες στον χρόνο, όπως η οινοφόρος γη της Σαντορίνης. Το βιβλίο αφιερώνεται στους αµπελουργούς του νησιού που κράτησαν, διά µέσου των αιώνων, ζωντανή την αµπελοκαλλιέργεια στον βράχο αυτό της Αἰγιήδας."

Ο καθηγητής Παναγιώτης Λ. Βοκοτόπουλος, πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών για το 2007, γεννήθηκε το 1930 στην Αθήνα. Από τον γάμο του με την Έφορο Αρχαιοτήτων Ιουλία Κουλεϊμάνη (1939-1995) απέκτησε τρία παιδιά. Είναι πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Διετέλεσε επιστημονικός συνεργάτης της Θ΄ Εκθέσεως του Συμβουλίου της Ευρώπης "Η Βυζαντινή Τέχνη Τέχνη Ευρωπαϊκή" (1963-1964) και εν συνεχεία Επιμελητής Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (1965-1973, 1975-1976). Υπηρέτησε στην τότε 5η Περιφέρεια Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (Ηπείρου, Αιτωλίας, Ακαρνανίας και Ιονίων Νήσων) με έδρα τα Ιωάννινα. Καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης από το 1976, μετεκλήθη το 1987 στην αντίστοιχη θέση του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου εδίδαξε μέχρι το 1997. Είναι τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από το 2000 και ξένος εταίρος της Σερβικής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών. Έχει διευθύνει ανασκαφές στην Ήπειρο και την Ακαρνανία και εργασίες αναστηλώσεως και συντηρήσεως δεκάδων μνημείων και εκατοντάδων εικόνων στην Δυτική Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει δημοσιεύσει 6 βιβλία, 120 άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους και 50 εκθέσεις ανασκαφών και περιοδειών. Το συγγραφικό του έργο αναφέρεται κυρίως στην βυζαντινή εκκλησιαστική αρχιτεκτονική και στην βυζαντινή και μεταβυζαντινή ζωγραφική (τοιχογραφίες, εικόνες και μικρογραφίες χειρογράφων). Έχει διατελέσει επισκέπτης καθηγητής σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Γαλλίας και της Ιταλίας, και έχει κάνει πολυάριθμες εισηγήσεις και ανακοινώσεις σε συνέδρια και δώσει διαλέξεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

«Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η εικονογραφική εξέταση των απεικονίσεων ασθενειών στην αρχαία ελληνική τέχνη. Βασικός στόχος είναι η διερεύνηση των γνωρισμάτων τους, η ταύτισή τους, η ταξινόμησή τους με βάση τους κανόνες της σύγχρονης ιατρικής επιστήμης, η εξέλιξη των εικονογραφικών τους τύπων στη χρονική τους διαδρομή, ο συσχετισμός με το είδος της καλλιτεχνικής δημιουργίας που εμφανίζονται, η αναγνώριση του χρηστικού ρόλου τους και, ειδικότερα, των προθέσεων των καλλιτεχνών και των απαιτήσεων που εξυπηρετούν αυτές οι δημιουργίες».

(από την εισαγωγή του βιβλίου) 

Η εργασία αυτή είναι μια συμβολή στη συγκρότηση ενός corpus των τουρκισμών του κρητικού ιδιώματος. Περιέχει τις λέξεις τουρκικής προέλευσης (περίπου 3000) που έχουν θησαυριστεί στα λεξικά του κρητικού γλωσσικού ιδιώματος που έχουν δημοσιευτεί μέχρι σήμερα. Πρόκειται για λέξεις που προήλθαν κατευθείαν από τα τουρκικά (χαΐνης & hain) ή προέκυψαν στη συνέχεια από αυτές με τη διαδικασία της παραγωγής (χαϊνεύω) ή της σύνθεσης (Χαϊνόσπηλιος). Από αυτές αρκετές έχουν ξεχαστεί (π.χ., αζάτι, νταλντίζω, ρεσπέρης) ή θεωρούνται παρωχημένες (αμπλά, μπαρντάκι, ραέτι), αλλά είναι και πολλές που χρησιμοποιούνται και σήμερα στον καθημερινό λόγο, άλλες ως πανελλήνιες (κέφι, μεράκι, μπελάς, μπαϊλντίζω, τζάκι) και άλλες ως ιδιωματικές (γραντίζω, εμά!, κατσά κατσά, μαγλατάς, μαϊμούνι, ξεχαρτζίζω, σάικα, τσαπράζι, χιαχιρντίζω).

Στην εισαγωγή αναφέρονται αναλυτικά τα λεξικογραφικά έργα που αποδελτιώθηκαν, περιγράφεται λεπτομερώς η τυπική δομή ενός λήμματος και παρατίθεται η βασική βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε για τον έλεγχο της ετυμολογίας. Οι λέξεις παρουσιάζονται αλφαβητικά. Για καθεμιά σημειώνεται η γραμματική κατηγορία στην οποία ανήκει, η προφορά της με το διεθνές φωνητικό αλφάβητο και τα λεξικά στα οποία υπάρχει. Στη συνέχεια δίνονται οι διάφορες παραλλαγές της, οι σημασίες και η ετυμολογία της. Συχνά υπάρχουν προσθήκες, σχόλια και σημειώσεις του συντάκτη.

Το βιβλίο περιλαμβάνει μελέτες μερικών από τους πλέον καταξιωμένους νεότερους και παλαιότερους ερευνητές του Θεάτρου Σκιών οι οποίοι επιχειρούν να επανεντάξουν την ιδιόμορφη αυτή προφορική θεατρική παράδοση του νεοελληνικού πολιτισμού στην προοπτική της επιστημονικής της προσέγγισης με όσο γίνεται αυστηρότερα μεθοδολογικά εργαλεία. Με σημείο εκκίνησης το μοναδικής πολιτιστικής αξίας αρχείο των χειρόγραφων τετραδίων του Καραγκιοζοπαίχτη Βασίλειου Ανδρικόπουλου (Βασίλαρου), οι μελέτες έχουν διττό προσανατολισμό: αφενός, αποκαλύπτουν πολύτιμα στοιχεία για τη δράση και το έργο του καλλιτέχνη καθώς και για τον ιδιαίτερο και ιδιόμορφο ρόλο των γραπτών μαρτυριών στην άυλη προφορική τέχνη του Καραγκιόζη. Αφετέρου, αναδεικνύουν τη σημασία του Θεάτρου Σκιών στην πορεία της νεοελληνικής θεατρικής ιστορίας, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα, τόσο χρονολογικό όσο και θεματολογικό: από το ζήτημα της διαμόρφωσης ενός μικροαστικού θεατρικού κοινού στα χρόνια μετασχηματισμού του είδους του Καραγκιόζη στις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι τους μετέπειτα μεσοπολεμικούς πειραματισμούς του Φώτου Πολίτη με τον διαχρονικό λαϊκό ήρωα· και από τη μελέτη των ακατάγραφων λαϊκών φυλλαδίων Καραγκιόζη της δεκαετίας του 1950, μέχρι τον απολογισμό της ομαδικής προφορικής παράδοσης του Θεάτρου Σκιών κατά την τελευταία σαρακονταετία. Πολύτιμο συμπλήρωμα της έκδοσης αποτελούν οι πρώτες πρωτοποριακές μελέτες για τη μετάβαση προς την επιστημονική προσέγγιση του Καραγκιόζη από τον Θόδωρο Χατζηπανταζή και τον Γρηγόρη Σηφάκη, στους οποίους αφιερώνεται ο τόμος.

 (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)