ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΜΙΕΤ- ΑΜΕΡΙΚΗΣ 13

Κυκλοφόρησε ο 47ος τόμος της Επετηρίδας του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Φιλοσοφίας.

Το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Φιλοσοφίας ιδρύθηκε το 1966 με σκοπό να συμβάλει κατά το μέγιστο δυνατό στην έρευνα της ελληνικής φιλοσοφίας και της ιστορίας της. Με την ουσιαστική έναρξη της λειτουργίας του την άνοιξη του 1970 σηματοδοτεί τη συστηματική έρευνα αλλά και την εις βάθος μελέτη των πηγών και των κειμένων των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων όσο και την καταγραφή και αξιολόγηση της σύγχρονης διεθνούς βιβλιογραφίας που αφορά την ελληνική φιλοσοφία από την απαρχή της (προσωκρατική, πλατωνική, αριστοτελική) διαμέσου της ελληνιστικής και βυζαντινής περιόδου έως και τον 18ο και 19ο αιώνα.

Το βιβλίο Memories in Stone: Figured Grave Reliefs from Aegean Thrace αποτελεί την πρώτη παρουσίαση μίας ομάδας αναγλύφων από την περιοχή της Αιγαιακής Θράκης (μεταξύ του Νέστου και του Έβρου ποταμού) που χρονολογούνται ανάμεσα στον 6ο αι. π. Χ. και στον 3ο αι. μ. Χ. Η τυπολογική, επιγραφική και εικονογραφική ανάλυση των επιτυμβίων καταδεικνύει τις επιρροές κυρίως από τον βορειο-αιγαιακό χώρο και την Μικρά Ασία. Τα εικονογραφικά θέματα που συνοδεύουν τα επιτύμβια ανάγλυφα κυρίως μεταξύ του 1ου αι. π. Χ. και του 3ου αι. μ. Χ. συζητώνται με βάση την ευρύτερη θεματολογία των επιτυμβίων αναγλύφων από την επαρχία της Θράκης ενώ εικονογραφικά θέματα ρωμαϊκής επιρροής είναι λιγότερο διαδομένα ανατολικά του Νέστου. Τα αποτελέσματα της ισοτοπικής ανάλυσης μαρμάρου που διενεργήθηκαν σε μία επιλεγμένη ομάδα στηλών δίνουν επιπλέον πληροφορίες σχετικά με την πηγή του μαρμάρου και την εκμετάλλευσή του στην περιοχή. Η πλούσια εικονογράφηση των στηλών συμβάλλει στην πληρέστερη τεκμηρίωση εικονογραφικών και τεχνικών λεπτομερειών.

Η συζήτηση για τη μεθοδολογια των Κλασικών Σπουδών ανάγεται στη γέννηση της κλασικής φιλολογίας στην ελληνιστική Αλεξάνδρεια: λόγιοι, ποιητές, και γραμματικοί επιδόθηκαν τότε για πρώτη φορά σε συστηματικές προσπάθειες για την αποκατάσταση και την ερμηνεία των αρχαίων κειμένων. Καθοριστική υπήρξε στη συνέχεια η συμβολή των λογίων της βυζαντινής εποχής, οι οποίοι διέσωσαν μέσω της αντιγραφής χειρογράφων μεγάλο μέρος της αρχαίας λογοτεχνίας. Έκτοτε η επιστήμη της Κλασικής Φιλολογίας έχει εξελιχθεί, συνεχίζει ωστόσο να βρίσκεται στο μεταίχμιο μεταξύ παλαιού και νέου. Ορισμένα από τα ερωτήματα που απασχολούν σήμερα τους φιλολόγους είναι ίδια ή παρόμοια με εκείνα που μελέτησαν οι αλεξανδρινοί λόγιοι: για παράδειγμα, ποιες μεθόδους μπορούμε να αξιοποιήσουμε, ώστε να αποκαταστήσουμε ένα αρχαίο κείμενο; Ποια βήματα πρέπει να ακολουθήσουμε ώστε να καταλήξουμε σε ένα κείμενο αξιόπιστο, που θα αντικατοπτρίζει όσο το δυνατόν πιστότερα το πρωτότυπο; Πώς προσεγγίζουμε τα αρχαία κείμενα που σώζονται σε αποσπάσματα; Ποιες μεθόδους χρησιμοποιούμε ώστε να καταλήξουμε σε συμπεράσματα σχετικά με τα έργα στα οποία ανήκουν; Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια, το πεδίο των Κλασικών Σπουδών έχει διευρυνθεί σημαντικά· υπογραμμίζεται όλο και περισσότερο η ανάγκη της διεπιστημονικότητας και της στενής συνεργασίας μεταξύ διαφορετικών επιστημονικών κλάδων (της φιλολογίας, της ιστορίας, της φιλοσοφίας, της επιγραφικής κλπ.). Τίθεται επίσης πλήθος ερμηνευτικών ζητημάτων σχετικά με την επικαιρότητα των αρχαίων κειμένων και τη σημασία της μελέτης των αρχαίου πολιτισμού εν γένει: μπορούν τα αρχαία κείμενα να έχουν απήχηση στη σύγχρονη εποχή; Ποιες θεωρητικές προσεγγίσεις καλούμαστε να αξιοποιήσουμε ώστε να αναδειχθεί η επικαιρότητα της αρχαίας λογοτεχνίας;

Ο τόμος επιχειρεί να απαντήσει στα παραπάνω ερωτήματα, προσφέροντας μια επισκόπηση ορισμένων σύγχρονων μεθοδολογικών προβληματισμών στο πεδίο των Κλασικών Σπουδών. Συγκεντρώνει δεκαοκτώ μελέτες οι οποίες αφορούν στους εξής τομείς: στις κριτικές εκδόσεις, στα αρχαία κείμενα που σώζονται σε αποσπάσματα, στις αφηγηματολογικές προσεγγίσεις, στις διεπιστημονικές θεωρήσεις για τη μελέτη του αρχαίου πολιτισμού και της αρχαιολογίας, και στην πρόσληψη της κλασικής γραμματείας. Οι συγγραφείς του τόμου εξετάζουν τους τρόπους με τους οποίους παλαιά ερωτήματα μπορούν να επανεξεταστούν με νέα μεθοδολογικά εργαλεία ή θέτουν καινούργια ερωτήματα τα οποία απαντούν με τη βοήθεια σύγχρονων μεθοδολογικών προσεγγίσεων. Η παρούσα έκδοση αντικατοπτρίζει έτσι το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις Κλασικές Σπουδές μέσα από τον συνεχή και ανανεωμένο προβληματισμό για μεθοδολογικά ζητήματα.

Η κυρηναϊκή φιλοσοφία συνδέεται με δύο αρχαίες παραδόσεις: το σωκρατικό κίνημα και τον ελληνικό σκεπτικισμό. Στο σωκρατικό κίνημα ανήκει από ιστορική άποψη, καθώς αποτελεί μία από τις πολλές προσπάθειες των συντρόφων του Σωκράτη και των μαθητών τους να υιοθετήσουν τη σωκρατική ηθική θεώρηση και να μελετήσουν τις συνέπειες που απορρέουν από τις αρχές της διδασκαλίας του. Στη γνωσιολογία, υπάρχουν στενοί φιλοσοφικοί δεσμοί μεταξύ των Κυρηναϊκών και των Σκεπτικών, τόσο των Πυρρώνειων όσο και των Ακαδημαϊκών.

Δεσμοί υφίστανται και με τη σύγχρονη φιλοσοφία, καθώς οι Κυρηναϊκοί εισηγούνται μια μορφή υποκειμενισμού που με κάποιους τρόπους προαναγγέλλει τις καρτεσιανές θεωρήσεις, τις οποίες ενστερνίστηκαν ο Μαλεμπράνς και ο Χιουμ και ανέπτυξε ο Καντ. Ο υποκειμενισμός αυτός συνιστά τη φιλοσοφική βάση του κυρηναϊκού σκεπτικισμού, ο οποίος συνοψίζεται στη θέση ότι μπορούμε να γνωρίσουμε μόνο τις δικές μας εμπειρίες και τίποτε άλλο, ούτε τα αντικείμενα του εξωτερικού κόσμου ούτε τους άλλους νόες.

Το βιβλίο επιχειρεί την ανασύσταση της κυρηναϊκής γνωσιολογίας, εξηγεί τους τρόπους με τους οποίους εξαρτάται από τον κυρηναϊκό ηδονισμό, την τοποθετεί στο πλαίσιο του αρχαίου φιλοσοφικού διαλόγου και εξετάζει τις συνδέσεις της με τις νεότερες και τις σύγχρονες γνωσιολογικές θέσεις. Στο Παράρτημα της έκδοσης παρατίθενται στο πρωτότυπο και σε νεοελληνική απόδοση οι αρχαίες μαρτυρίες για την κυρηναϊκή γνωσιολογία, καθώς και για την ψυχολογία και την ηθική, που άπτονται των θεμάτων τα οποία πραγματεύεται η μελέτη.

Ο Κόσμος όπως είναι! Η ανθρώπινη φύση στον κλασικό αναρχισμό και η μετα_αναρχική ένσταση
Κώστας Γαλανόπουλος

Εκδόσεις Στάσει Εκπίπτοντες, Αθήνα 2015, 96 σελ.
ISBN:978-960-9775-11-3
Τιμή:7,42€
Τιμή ΜΙΕΤ: 5,94€





Μια κλασική κριτική που γίνεται στην αναρχική αντίληψη είναι εκείνη που εστιάζει σε μια πρωταρχική αγαθή προδιάθεση των ανθρώπων. Ότι οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους καλοί και αγαθοί και οι θεσμοί και οι φορείς της εξουσίας είναι αυτοί που τους αλλοτριώνουν και τους αναγκάζουν να παρεκτρέπονται από τις φυσικές τους κλίσεις.

Αυτή η κριτική δεν καταγράφεται μόνο από τους υπέρμαχους της διαχωρισμένης εξουσίας, του κράτους και της γενικευμένης αντιπροσώπευσης, από εκείνους δηλαδή που, είτε πατούν σε ένα προοδευτικό έδαφος είτε όχι, υιοθετούν παρόλα αυτά μια χομπσιανή επιχειρηματολογία για να δικαιολογήσουν την υιοθέτηση "αναγκαίων κακών" στη θεσμιστική ιστορία της ανθρωπότητας.

Καταγράφεται και από τους μεταδομιστές και τους μετα-αναρχικούς, όπως έχει φανεί στο βιβλίο που έχουμε εκδώσει, Εισαγωγή στον μετα-αναρχισμό, δίνοντας το έναυσμα στο συγγραφέα του ανά χείρας βιβλίου να περιηγηθεί στην ιστορία των εκφραστών του αναρχισμού προκειμένου να δείξει αν κάτι τέτοιο ισχύει ή αν είναι μια υπερβολικά απαισιόδοξη κριτική προσέγγιση του αναρχισμού.

Ο Κώστας Γαλανόπουλος είναι υποψ. διδάκτωρ Πολιτικής Θεωρίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Στο βιβλίο επιχειρείται μια θεώρηση της ελλαδικής λογοτεχνίας των Ρομαντικών χρόνων· ένα πανόραμα που περιλαμβάνει και τα έργα (ποίη­ση, πεζογραφία, θέατρο), και –όσο γίνεται– τους αναγνώστες τους. Η αφήγηση ακολουθεί πιστά τη ροή του ιστορικού χρόνου· η λογοτεχνική παραγωγή εξετάζεται ανά έτος (ενίοτε ανά διετία) σύμφωνα με τη σειρά που εκδίδεται. Επικεντρώνεται κυρίως στην ελλαδική, κι όχι γενικότερα στην ελληνική λογοτεχνία, αφήνει δηλαδή έξω από το πεδίο τα Επτάνησα και σε μεγάλο βαθμό τη λιγοστή –για όλη την πεντηκονταετία περίπου– παραγωγή της Πόλης, της Σμύρνης και των παροικιών: όλα αυτά τα έργα ελάχιστα ή και καθόλου δεν διαβάστηκαν από το ελλαδικό κοινό πριν το 1880 ούτε επηρέασαν τους συγγραφείς είτε τους αναγνώστες – η συνεξέτασή τους θα παραγνώριζε αυτό το γεγονός, και θα δημιουργούσε μια πλασματική ιδέα.

Περισσότερο μια ιστορική αφήγηση που πλησιάζει κάπως το δοκίμιο παρά ένα τυπικό εγχειρίδιο, το βιβλίο επιλέγει να ρίξει φως σε ζητήματα που είχαν μείνει στο περιθώριο, να σχολιάσει περισσότερο όσα η διερεύνησή τους μας προσφέρει μια συνολικότερη θέαση της ρομαντικής εποχής. Έτσι, πλάι στη ελληνική παραγωγή, συνυπολογίζονται και οι μεταφράσεις της ευρωπαϊκής πεζογραφίας, καθώς και ο πνευματικός (εν μέρει και ο κοινωνικός ή πολιτικός) περίγυρος: τα περιοδικά, οι εφημερίδες, η κριτική σκέψη, τα σημαντικά ιστορικά έργα, αλλά και οι τρόποι διάδοσης των εντύπων. Μολονότι ξέρουμε ελάχιστα για το πόσοι διάβαζαν και τί διαβαζόταν, ο συγγραφέας προσπαθεί, με βάση τις προσιτές πηγές, να αναδείξει, όσο γίνεται, και το αναγνωστικό τοπίο.

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Για πρωτη και μόνη φορά στην αρχαία Θράκη δημιουργήθηκε (πιθανώς μετά τους περσικούς πολέμους) ένα ενιαίο θρακικό βασίλειο υπό την ηγεμονία του θρακικού φύλου των Οδρυσών, το οποίο κατέλυσε ο Φίλιππος Β` (341 π.Χ.). το βασίλειο των Οδρυσών, το οποίο έλαβε την μέγιστη έκταση επί Σιτάλκου α` (μαρτυρούμενη διάρκεια βασιλείας 431-424 π.Χ.), γειτνίαζε με τις επιθαλάσσιες ελληνικές πόλεις της Θράκης, διότι περιέλαβε κατοικούντα πλησίον της ακτής θρακικά φύλα.

Γι’ αυτόν τον λόγο ο Θουκυδίδης ορίζει τα προς την θάλασσα εδάφη των Οδρυσών επί Σιτάλκου α` από τα Άβδηρα ως τον Ίστρο ποταμό στον Εύξεινο πόντο. Σε αυτήν την εργασία εξετάζεται αναλυτικά το ζήτημα των πολιτικής φύσεως σχέσεων του βασιλείου των Οδρυσών με τις επιθαλάσσιες ελληνικές πόλεις της Θράκης. το γενικό συμπέρασμα έχει ως εξής: Για συγκεκριμένους ιστορικούς λόγους οι πολιτικές βλέψεις των Οδρυσών βασιλέων επί των ελληνικών πόλεων των ακτών είχαν μικρή επιτυχία. αντιθέ- τως οι σχέσεις επικοινωνίας των Οδρυσών βασιλέων με τις επιθαλάσσιες ελληνικές πόλεις της Θράκης και δι’ αυτών με τον προηγούμενο ελληνικό κόσμο ήταν εκτενείς και επηρέασαν τα εξωτερικά χαρακτηριστικά αυτού του βασιλείου.

Η συγγραφεύς είναι Ομότιμη Καθηγήτρια Αρχαίας Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Το βιβλίο "Byzantium in the World. Artistic, Cultural & Ideological Legacy from the 19th to the 21st century" φωτίζει, με έναν μοναδικό τρόπο, την ξεχωριστή κληρονομιά του Βυζαντίου στην τέχνη, την πολιτισμική ιδεολογία και την πολιτική σκέψη των δύο τελευταίων αιώνων. Ακολουθώντας ένα γοητευτικό και συχνά απροσδόκητο ταξίδι μέσα από τις ανθρωπιστικές επιστήμες, την αρχιτεκτονική, τη διακόσμηση, τις καλές τέχνες, τον κινηματογράφο, τα μουσεία, την αρχαιολογική προσέγγιση, το design, τις εκθέσεις και την έμφυτη πολιτική τους ιδεολογία, το βιβλίο αυτό του αρχαιολόγου Δρ. Σταμάτιου Θ. Χονδρογιάννη, καταγράφει την πολύπλευρη επιρροή του Βυζαντίου στην κουλτούρα και τη σκέψη του κόσμου μας σήμερα.


(πηγή: Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών)

«Η πλειονότητα των μελετών που αφορούν στην Κωνσταντινούπολη περιορίζονται χρονικά στην περίοδο μέχρι και τον 12ο αι. ή επικεντρώνονται στις τελευταίες δεκαετίες πριν την Άλωση του 1453. Αντίθετα, ο βίος της βυζαντινής πρωτεύουσας, μετά την ανάκτησή της το 1261 και κατά τους πρώτους παλαιολόγειους χρόνους , απασχόλησε την έρευνα αποσπασματικά και στα πλαίσια πολιτικών και θρησκευτικών ζητημάτων ή θεμάτων διοίκησης και παιδείας. Το κενό αυτό επιχειρεί να καλύψει η παρούσα εργασία…».

(από τον πρόλογο του βιβλίου)

«Η εκτροπή της Δ’ Σταυροφορίας και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους τον Απρίλιο του 1204 οδήγησε στον κατακερματισμό και τη διάλυση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Η Πόλη λεηλατήθηκε βάναυσα και παραδόθηκε στις φλόγες. Η άλωση ήταν το αποτέλεσμα μιας βαθιάς πολιτικής και ηθικής κρίσης που διερχόταν η αυτοκρατορία ήδη από τον 11ο αι. και κορυφώθηκε στα τέλη του 12ου αι. στα χρόνια της δυναστείας των Αγγέλων. Δημιουργήθηκαν νέα κράτη. Η Λατινική αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης με Φράγκο αυτοκράτορα και Βενετό Πατριάρχη, το Λομβαρδικό βασίλειο της Θεσσαλονίκης, βαρωνείες και δουκάτα στον ελλαδικό χώρο, στο Αιγαίο και την Κρήτη. Την ανασυγκρότηση των βυζαντινών δυνάμεων και την ανασύσταση της αυτοκρατορίας την ανέλαβαν γόνοι ή συγγενείς του αυτοκρατορικού οίκου. Ιδρύθηκαν τρία ελληνικά κράτη, στον μακρινό Πόντο η αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, η αυτοκρατορία της Νίκαιας στη Βιθυνία και το κράτος της Ηπείρου με πρωτεύουσα την Άρτα, κέντρα αντίστασης κατά της εξάπλωσης των Λατίνων. Ο κοινός τους στόχος, η ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης και η άνοδος στον θρόνο της Βασιλεύουσας, τους οδήγησε σε αντιπαλότητα και ανοιχτή σύγκρουση…».

Αλκμήνη Σταυρίδου-Ζαφράκα (από τον πρόλογο του βιβλίου)

Αφότου πρωτοεκδόθηκε, το 1951, η σημαντική αυτή διάλεξη του Έρβιν Πανόφσκυ δεν έχει σταματήσει να αποτελεί αντικείμενο έντονων συζητήσεων που υπερβαίνουν το πεδίο της ιστορίας της τέχνης και εκτείνονται γενικότερα στο χώρο της διανόησης. Τυπικό παράδειγμα εφαρμογής της εικονολογικής θεωρίας που ανέπτυξε ο ίδιος ο Πανόφσκυ, η μελέτη αυτή δεν επιχειρεί να ερμηνεύσει απλώς ένα καλλιτεχνικό στιλ, αλλά να φέρει στο φως αυτό που ο ίδιος αποκαλούσε «εγγενή σημασία ή εγγενές περιεχόμενο» του συνολικότερου πολιτισμικού φαινομένου της γοτθικής αρχιτεκτονικής, τη σχέση του δηλαδή με τις βαθύτερες, ενδεχομένως ασυνείδητες, οπωσδήποτε όμως θεμελιώδεις πνευματικές τάσεις της εποχής και του περιβάλλοντος που το γέννησαν.

Εκκινώντας από την παραλληλία που διακρίνει την εξέλιξη της γοτθικής αρχιτεκτονικής και του σχολαστικισμού σε μια δεδομένη περίοδο (12ος–13ος αιώνας) και μια συγκεκριμένη περιοχή (σε ακτίνα 150 χλμ. γύρω από το Παρίσι), ο Πανόφσκυ επιχειρεί μια αιτιακή σύνδεσή τους. Βλέπει στις γοτθικές μορφές την έκφραση της ίδιας «πνευματικής έξης» που χαρακτηρίζει τον σχολαστικισμό, ο οποίος ούτως ή άλλως κατείχε εκείνη την περίοδο και στη συγκεκριμένη περιοχή «κάτι σαν μονοπώλιο στην εκπαίδευση». Σύμφωνα με τον Πανόφσκυ, η κατεξοχήν έκφραση του σχολαστικού πνεύματος, η Summa –αυτό το «όργιο λογικής», η απόπειρα για «μια συνθήκη μόνιμης ειρήνης μεταξύ πίστης και λόγου», όπως τη χαρακτηρίζει–, και η κατεξοχήν μορφή της γοτθικής αρχιτεκτονικής, ο καθεδρικός ναός, διέπονται από τις ίδιες βασικές αρχές: (α) ολότητα, (β) οργάνωση σύμφωνα με ένα σύστημα από ομόλογα μέρη και μέρη μερών και (γ) ευκρίνεια και πειστικότητα της (παραγωγικής) συλλογιστικής. Άλλωστε για τον Πανόφσκυ, η βασική σχολαστική μέθοδος της disputatio (όπως τη διαμόρφωσε ο Αβελάρδος με το Sic et Non) αποτέλεσε το πρότυπο βάσει του οποίου εργάστηκαν και οι αρχιτέκτονες των καθεδρικών ναών, και ως εκ τούτου μπορεί να ερμηνεύσει την εξέλιξη των γοτθικών μορφών από μνημείο σε μνημείο.

Ο κριτικός αναγνώστης δεν μπορεί να μην αναγνωρίσει πόσο βαθιά κατέχει ο Πανόφσκυ και με πόση κριτική δεξιοτεχνία χειρίζεται ένα θεωρητικοφιλοσοφικό υπόβαθρο που ξεκινά από τη μεσαιωνική φιλοσοφία και φτάνει μέχρι τον Έγελο, τον Μάνχαϊμ και τον Κασσίρερ. Κάθε αναγνώστης ωστόσο, μυημένος ή αμύητος, θα απολαύσει τον γοητευτικό τρόπο με τον οποίο «ξεκλειδώνει» τις επιβλητικές μορφές των γοτθικών καθεδρικών ναών, αποκαλύπτοντας μια αναπάντεχη και συναρπαστική εικόνα για τον πνευματικό ορίζοντα του ευρωπαϊκού Μεσαίωνα, πέρα από προκαταλήψεις περί σκοταδισμού και ανορθολογικότητας.

Η έκδοση συμπληρώνεται με δύο χρήσιμα γλωσσάρια: το πρώτο περιλαμβάνει ξένους όρους και φράσεις που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας, ενώ το δεύτερο επεξηγεί την αρχιτεκτονική ορολογία του κειμένου.

Βιβλιοπαρουσίαση: ΕφΣυν "Αξεπέραστο Δοκίμιο"