ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΜΙΕΤ- ΑΜΕΡΙΚΗΣ 13

Η έκδοση αποτελεί το συνοδευτικό κατάλογο της ομότιτλης έκθεσης, η οποία πραγματοποιείται στο Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού από τις 19 Μαΐου μέχρι τις 10 Οκτωβρίου 2021. Ο ζωγράφος «επισκέπτεται» το γενέθλιο τόπο του νέου ελληνικού κόσμου μέσα από τους δρόμους της μνήμης και μέσα από το διάλογο με τις εικόνες θεμελιωδών προσώπων-εικόνων-εννοιών-συμβόλων, που έχουν ταυτιστεί με το 1821: τον Διονύσιο Σολωμό, τον Γεώργιο Καραϊσκάκη, τη Δόξα των Ψαρών, την ελληνική σημαία, τη δάφνη.

Η έκδοση της νέας μετάφρασης του Προμηθέα Δεσμώτη από τον Νίκο Α. Παναγιωτόπουλο, ένα ακόμη έντυπο παράγωγο της πολιτιστικής προσφοράς του ΚΠΙΣΝ, αποτελεί μία επιπλέον κίνηση εξωστρέφειας του οργανισμού με σκοπό ο θεματικός προγραμματισμός εκδηλώσεων του ΚΠΙΣΝ για το 2021, Πρόσωπα του Ήρωα, να συναντήσει το κοινό του και μέσα από τα βιβλία.

Ο Προμηθέας Δεσμώτης του Δημήτρη Καμαρωτού αποτελεί συμπαραγωγή του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος. Οι δύο φορείς συνέπραξαν, προκειμένου για την παρουσίασή του, στο Αναγνωστήριο της ιστορικής έδρας της ΕΒΕ, το Βαλλιάνειο Μέγαρο στην οδό Πανεπιστημίου. Σε αυτήν τη θεατρική – μουσική σύνθεση, έργο φτιαγμένο για ζωντανή αναμετάδοση, οι ηθοποιοί Αμαλία Μουτούση και Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, η μεσόφωνος Άννα Παγκάλου και οι μουσικοί Κατερίνα Κωνσταντούρου και Χρήστος Λιάτσος, αφηγούνται την ιστορία του αισχυλικού Προμηθέα Δεσμώτη – όλο το κείμενο της τραγωδίας σε μετάφραση του ποιητή Νίκου Α. Παναγιωτόπουλου.

(Παρουσίαση του εκδότη)

Τι είναι το γονιδίωμα; Τι είδους ποικιλομορφία το χαρακτηρίζει; Πώς διαμορφώνεται κάθε άνθρωπος βάσει της μοριακής ιδιαιτερότητας του γονιδιώματός του; Πόσο σημαντικές είναι οι γονιδιωματικές παραλλαγές για την εμφάνιση γενετικών ασθενειών και την εκδήλωση προδιάθεσης σε κλινικές καταστάσεις και χαρακτηριστικά; Ποιο είναι το γενετικό υπόβαθρο των ασθενειών; Μπορεί η εμφάνισή τους να ερμηνευθεί εξελικτικά; Είναι άραγε ο καρκίνος μια γονιδιωματική πάθηση; Και εντέλει, πόσο σημαντικές για την υγεία και την ασθένεια είναι οι πληροφορίες που αποκομίζουμε από το γονιδίωμα;

Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας πραγματεύεται όλα αυτά τα —σημαντικά για τη ζωή κάθε ατόμου, αλλά και ολόκληρου του ανθρώπινου είδους— ερωτήματα και προσπαθεί να δώσει απαντήσεις με βάση τις γνώσεις που διαθέτουμε σήμερα. Στο βιβλίο χρησιμοποιούνται ως παραδείγματα περίπου πενήντα μικρές ιστορίες, που σκοπό έχουν να βοηθήσουν τον αναγνώστη να κατανοήσει καλύτερα τον θαυμαστό κόσμο του γονιδιώματος, αλλά και να λειτουργήσουν ως εφαλτήριο για περαιτέρω αναζήτηση και ενημέρωση.

Στην πορεία για την κατανόηση της κρυμμένης αλήθειας, η επιστημονική γνώση διαρκώς εμπλουτίζεται, αναθεωρείται και κάποτε οδηγείται σε κοινούς τόπους — πάντα μέσα από τη γόνιμη αντιπαράθεση. Οι ιστορίες του βιβλίου βασίζονται στις γνώσεις που έχουμε σήμερα· όπως, όμως, λέει ο Σαίξπηρ στην Τρικυμία: «Ό,τι είναι παρελθόν, είναι πρόλογος». Η έκδοση αυτή, λοιπόν, παραδίδεται στο αναγνωστικό κοινό με κάποιο δέος — το δέος που πηγάζει από τον βαθμό της αγνωσίας μας.

Στο παρόν έργο αξιοποιείται το οθωμανικό τεκμηριακό υλικό (ιεροδικαστικοί κώδικες) της Θεσσαλονίκης, υπόκειται σε νέα ερευνητικά ερωτήματα και εγγράφεται σε ένα νέο ιστοριογραφικό πλαίσιο. Η πρωτοτυπία τού έργου έγκειται στην προσπάθεια των μελετητών να αξιοποιήσουν έγγραφα τα οποία δεν είχαν θεωρηθεί σημαντικά από τους ιστορικούς μελετητές μέχρι τώρα. Σε αυτή τη βάση διαμορφώθηκαν και τα ερευνητικά ερωτήματα του έργου. Το πρώτο μέρος του βιβλίου εξετάζει το ιστορικό πλαίσιο, το οποίο αρθρώνεται γύρω από δύο θεματικές: την πόλη και το ιεροδικείο. Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει την επαναστατική συγκυρία, η οποία προσεγγίζεται τόσο μέσα από τα ίδια τα γεγονότα όσο και από τις συνέπειες της επανάστασης με τις διάφορες παραμέτρους τους (ποινικά μέτρα, πολιτικές αποκατάστασης της κανονικότητας και δημεύσεις περιουσιών και όπλων). Τέλος, το τρίτο μέρος εστιάζει στον οθωμανικό στρατό με άξονες το προσωπικό του σε ξηρά και θάλασσα και την τροφοδοσία του σε βορρά και νότο, συνεξετάζοντας το ζήτημα της φορολογίας. Οι δύο μελετητές επιχειρούν να φωτίσουν με μια φρέσκια ιστοριογραφικά ματιά ένα εν μέρει γνωστό υλικό ενώ, αξιοποιώντας το με πληρότητα και εντάσσοντάς το στο ευρύτερο οθωμανικό πλαίσιο, θέτουν νέα ερευνητικά ερωτήματα.

(παρουσίαση από τον εκδότη)

Το δοκίμιο φωτίζει τους πολιτικούς και πολιτισμικούς ρόλους των πόλεων, σκιαγραφεί τους τρόπους με τους οποίους συνδιαμορφώνουν τις κοινωνικές σχέσεις και τον πολιτισμό, και προσφέρει έναν οδηγό για την περιγραφή και την ταξινόμηση των διαφορετικών μορφών αστισμού. Εξετάζει την ιδιαιτερότητα και την ποικιλία των κοινωνικών σχέσεων, των ατομικών στάσεων και των συλλογικών ταυτοτήτων στις αστικές συνθήκες και αναλύει τις έννοιες του κοινωνικού δικτύου, της σκηνής και των αστικών μονοπατιών ως μεθοδολογικών στρατηγικών για την αποκρυπτογράφηση των φαινομενικά άμορφων και ρευστών σχέσεων του αστικού χώρου, καθώς και για την περιγραφή των σύνθετων τρόπων με τους οποίους συγκροτούνται οι ζωές των κατοίκων τους. Εξετάζει, τέλος, τα κυριότερα θεωρητικά και μεθοδολογικά παραδείγματα στην αστική ανθρωπολογία από το 1950 μέχρι σήμερα, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα ζητήματα της εννοιολόγησης του πεδίου και της τοπικότητας, στη σχέση ανάμεσα στο μικροεπίπεδο και το ευρύτερο πλαίσιο της αστικής έρευνας, και στη συνολική σύλληψη της πόλης και των αστικών διαδικασιών.

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Το βιβλίο αυτό ανανεώνει τον τρόπο που προσεγγίζουμε την εικονογραφική Ιστορία του Αγώνα των Ελλήνων. Η νέα οπτική συνίσταται αρχικά στην ένταξη των έργων ζωγραφικής ευρωπαίων καλλιτεχνών στο ιστορικό, πολιτικό και πολιτιστικό πλαίσιο των χωρών τους, στη διάρκεια του Αιώνα των Επαναστάσεων.

Από τα πιο κεντρικά γεγονότα της Επανάστασης, η περίφημη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου άρχισε τον Απρίλη του 1825 και έληξε στις 11 Απριλίου 1826 (ξημερώνοντας η Κυριακή των Βαΐων) με την ηρωική Έξοδο της φρουράς και τις σφαγές και τις αιχμαλωσίες όσων παρέμειναν (άρρωστοι και πληγωμένοι στρατιώτες, γυναίκες, γέροντες, παιδιά).

«Άρχισα τα παρόντα σημειώματα από τους 1832 Νοεμβρίου 15», σημειώνει ο Νικόλαος Κασομούλης (1795-1872)· η αφήγηση των όσων έζησε μέσα στο πολιορκημένο Μεσολόγγι αποτελεί ένα από τα πρωιμότερα απομνημονεύματα αγωνιστή, και σίγουρα ένα κείμενο όπου η προσωπική εμπειρία αποτυπώθηκε με τον αμεσότερο και γνησιότερο τρόπο. Το αγωνιστικό ήθος και οι αρνητικές συμπεριφορές, η καθημερινότητα και οι συγκρούσεις, οι βρισιές και τα αστεία που εξακόντιζαν οι πολιορκημένοι στους πολιορκητές και αντίστροφα, οι προσπάθειες του Κιουταχή και του Ιμπραΐμ να πετύχουν κάποια συνθηκολόγηση, η αγωνία των πολιορκημένων μήπως δεν φανούν τα υδραίικα ή τα σπετσιώτικα καράβια, οι ανταγωνισμοί ανάμεσα στους Σουλιώτες και τους Ρουμελιώτες, οι κανονιές και οι αδιάκοπες επισκευές του τείχους.

Ο Κασομούλης διαθέτει το χάρισμα της αφήγησης και, παρά την ένταση των όσων έζησε μέρα με τη μέρα, τόσους μήνες, κατόρθωσε να εικονογραφήσει αντικειμενικά και ψύχραιμα και τα πράγματα και τα πρόσωπα.

Τα επιλεγόμενα του Αλέξη Πολίτη επιδιώκουν να εισχωρήσουν στις φανερές αλλά και στις πιο δυσδιάκριτες πτυχές της αφήγησης και της ιδεολογίας του κειμένου, να σχολιάσουν και να συμπληρώσουν τα περιστατικά, να παρουσιάσουν τον τόπο, το ίδιο το Μεσολόγγι και την ευρύτερη περιοχή. Επικεντρώνονται στο κεντρικό, ίσως, διακύβευμα της πολιορκίας – και, βέβαια, της Επανάστασης. Πώς δηλαδή, μέσα από ποιες διαδικασίες αναπτύχθηκε ή κατά καιρούς συμπτύχθηκε η νεωτερική αίσθηση του συλλογικού «εμείς», μ’ άλλα λόγια η νεοελληνική εθνική συνείδηση.

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

 Η παρούσα έκδοση περιλαμβάνει το σύνολο των Προλόγων και των Εισαγωγών που προέταξε ο Χέγκελ στις εκδόσεις των έργων του, από το 1807 έως και το 1832. Γνωστοί κυρίως για τις εμβληματικές επιγραμματικές φράσεις που περιέχουν, οι Πρόλογοι αποτελούν πρωτίστως αναντικατάστατα τεκμήρια του τρόπου με τον οποίο ο φιλόσοφος έχει συλλάβει τη βασική αποστολή καθενός από τα έργα του. Όσο για τις Εισαγωγές, αυτές αποτελούν αναπόσπαστα μέρη των έργων στα οποία προτάσσονται: το εγχείρημα της Φαινομενολογίας δύσκολα γίνεται κατανοητό χωρίς τη μεγαλειώδη Εισαγωγή της· η ιδιαιτερότητα της εγελιανής Λογικής δεν αποσαφηνίζεται πουθενά αλλού τόσο καθαρά όσο στην Εισαγωγή στην Επιστήμη της Λογικής· η ανάγκη συγκρότησης της φιλοσοφίας ως καθολικής επιστήμης στο πλαίσιο ενός συστήματος βρίσκει μια διαυγή διατύπωση στην Εισαγωγή της Εγκυκλοπαίδειας· η Φιλοσοφία του δικαίου, τέλος, προϋποθέτει τη διασύνδεση των εννοιών της βούλησης, της ελευθερίας και του δικαίου που εκτίθεται στην Εισαγωγή του έργου.

Η έκδοση παρουσιάζει αυτά τα κείμενα σε μια νέα, έγκυρη, μετάφραση, φιλοδοξώντας να αποτελέσει βασικό έργο υποδομής για την πρόσληψη της εγελιανής φιλοσοφίας στην Ελλάδα, αλλά και ένα είδος «φυσικής» εισαγωγής στο εγελιανό φιλοσοφικό σύμπαν. Τα εκτενή ερμηνευτικά Σχόλια καθοδηγούν τον αναγνώστη στην εκ του σύνεγγυς ανάγνωση των κειμένων, αποβλέποντας στην ερμηνεία των κυριότερων σημείων τους, στην ανάδειξη της συλλογιστικής τους πορείας και στην αποσαφήνιση του νοήματος δυσνόητων χωρίων.

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

 Η καταγωγή του Ισραήλ επιχειρεί να ερμηνεύσει τους λόγους διαιώνισης της σύγκρουσης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, η οποία εξακολουθεί να είναι ένα από τα μεγάλα άλυτα ζητήματα τόσο για την περιοχή μας όσο και παγκοσμίως. Εκδόθηκε για πρώτη φορά στα εβραϊκά τον Ιούλιο του 1995, και η γαλλική του μετάφραση, που πραγματοποιήθηκε με τη συνδρομή του ίδιου του συγγραφέα και στην οποία στηρίζεται η παρούσα έκδοση, κυκλοφόρησε στις αρχές του επόμενου έτους (1996). Ανάμεσα στις δύο εκδόσεις μεσολάβησε η δολοφονία του ισραηλινού πρωθυπουργού Γιτζάκ Ράμπιν, στις 4 Νοεμβρίου του 1995, αποκορύφωμα των ιδεολογικών και πολιτικών συγκρούσεων στο Ισραήλ, οι οποίες ακολούθησαν τις συμφωνίες με τους Παλαιστινίους, γνωστές ως οι Συμφωνίες του Όσλο, το 1993 και το 1995. Η συγγραφή του βιβλίου ολοκληρώθηκε λοιπόν εν μέσω αυτών των οξυμμένων αντιπαραθέσεων, όμως δεν θα πρέπει να εκληφθεί ως προϊόν αποκλειστικά των εν λόγω περιστάσεων. Και τούτο διότι δεν συνιστά απλώς το αποτέλεσμα μακρόχρονης έρευνας και συστηματικής τεκμηρίωσης, αλλά και καταστάλαγμα της βιωμένης εμπειρίας του συγγραφέα: ένα είδος πικρού απολογισμού, ο οποίος διαπερνά σύνολο το επιστημονικό έργο του Ζέεβ Στέρνχελ.

Ο Στέρνχελ απέκτησε παγκοσμίως φήμη ως ένας έγκυρος μελετητής του ευρωπαϊκού φασισμού. Τα σημαντικότερα έργα του πραγματεύονται την ιδεολογία και την πρακτική της γαλλικής άκρας Δεξιάς στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα, εστιάζοντας παράλληλα στις διαφορετικές οικογένειες των θεωρητικών και πολιτικών αντιπάλων του Διαφωτισμού στην Ευρώπη.

Χρησιμοποιώντας το ίδιο αναλυτικό πρίσμα που εφάρμοσε στη γαλλική περίπτωση, ο Στέρνχελ εξέτασε και τις ιδεολογίες που κυριάρχησαν στο Ισραήλ. Ο ίδιος διεκδικούσε την ιδιότητα του σιωνιστή και δήλωνε μέχρι τέλους «αριστερός σιωνιστής». «Για μένα, ο σιωνισμός ήταν και παραμένει το δικαίωμα των Εβραίων να ελέγχουν τη μοίρα τους. Θεωρώ το δικαίωμα των ανθρώπων να είναι αυτεξούσιοι ως ένα φυσικό δικαίωμα, το οποίο οι Εβραίοι στερήθηκαν στη διάρκεια της ιστορίας και το οποίο τους επανέφερε ο σιωνισμός». Εντούτοις, στη μελέτη του συμπεραίνει ότι ο σιωνισμός απέτυχε να οικοδομήσει μια πιο δίκαιη κοινωνία, επειδή εξαρχής η εθνικιστική συνιστώσα του αποδείχθηκε ισχυρότερη από τη σοσιαλιστική. Στην αποτυχία αυτή αποδίδει τόσο την πολιτική των ισραηλινών κυβερνήσεων απέναντι στους Παλαιστινίους στη Δυτική Όχθη όσο και το ναυάγιο των ειρηνευτικών προσπαθειών τις οποίες ο ίδιος υποστήριζε. Η παρούσα έκδοση περιλαμβάνει και το Υστερόγραφο που προσέθεσε ο συγγραφέας στην επανέκδοση του έργου του στη Γαλλία το 2004, και το οποίο δείχνει γιατί το αντικείμενο του βιβλίου παραμένει τραγικά επίκαιρο.

Τύραννος
Στήβεν Γκρήνμπλαντ

Μετάφραση: Βάιος Λιαπής
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2021,σ.272
ISBN: 978-960-250-779-7
Τιμή: 20,00€
Τιμή ΜΙΕΤ: 18,00€

Manuel Baud-Bovy

Μετάφραση: Καρίνα Λάμψα
Εκδόσεις Καπόν, Αθήνα 2021,σ.176
ISBN: 978-618-5209-80-3
Τιμή: 29,15€
Τιμή ΜΙΕΤ: 26,23€

Το 1955, ένας νεαρός φοιτητής της Αρχιτεκτονικής Σχολής της Γενεύης, ο Manuel Baud-Bovy, επισκέπτεται για πρώτη φορά την Τήνο, μένοντας σε ένα εξοχικό σπιτάκι στην αμμουδιά της Κιόνας. Εξερευνώντας το νησί, ο Manuel αντίκρυσε ορισμένα ασυνήθιστα κτίσματα, για τα οποία ποτέ του δεν είχε ακούσει τίποτα. Με έκπληξη και ενθουσιασμό, σε κάθε μία από τις εκδρομές του ανακάλυπτε μοναχικούς περιστεριώνες σε αμμουδιές, άλλους ακουμπισμένους στις πλαγιές και άλλους να δεσπόζουν στα ψηλώματα, με τον καθένα να ξεπερνά τον προηγούμενο σε ομορφιά και περηφάνια. Χάρις στον πατέρα του, Samuel, εθνομουσικολόγο, ο Manuel είχε αναπτύξει ένα ενδιαφέρον για τη μελέτη του λαϊκού πολιτισμού. Άλλωστε, ο διάσημος παππούς του, Daniel, είχε δημοσιεύσει μελέτες και βιβλία με θέματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Ελβετίας...O Manuel Baud-Bovy, βαθιά συνεπαρμένος, σκέφτηκε να συντάξει έναν συστηματικό κατάλογο των περιστεριώνων. Περπάτησε όλο το νησί και κοιμόταν πότε σε ένα χωριό, και πότε κάτω απ’ τα αστέρια ή σε κάποιο αλώνι, εξωκλήσι, ή εγκαταλελειμμένο περιστεριώνα. Ανακάλυψε περί τους οκτακόσιους που αποτύπωσε σε τέσσερα μεγάλα άλμπουμ με λεπτομερή σχέδια, θεωρίες και σκέψεις, που κατέθεσε στην Αρχιτεκτονική Σχολή της Γενεύης για τη διδακτορική του διατριβή. Μετά από 60 και πλέον χρόνια, ένα μέρος αυτού του σπανίου υλικού γίνεται βιβλίο, εμπλουτισμένο με εισαγωγικά κείμενα και πολλές φωτογραφίες-ντοκουμέντα που απαθανατίζουν τους περιστεριώνες όπως σώζονταν το 1955, επαναφέροντας έτσι με έντονο τρόπο την ανάγκη προστασίας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και προτρέποντάς μας να ακολουθήσουμε τα μονοπάτια του νησιού..

(Από το εξώφυλλο του βιβλίου)

Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1970 στην Ιταλία με αφορμή και αιτία την κρατική δολοφονία του αναρχικού εργάτη σιδηροδρόμων Τζουζέπε Πινέλι. Το έργο εμπλουτίστηκε ξανά και ξανά, με την συμβολή και επιμέλεια της Φράνκα Ράμε, ώστε να θεωρείται, πλέον, μια διαχρονική σάτιρα της φονικής και εγκληματικής εξουσίας.

Όπως έλεγε και ο Μπέρτολτ Μπρεχτ, «στους σκοτεινούς καιρούς τραγουδάμε τους σκοτεινούς καιρούς, ύστερα θα έρθει και για εμάς ο καιρός των τριαντάφυλλων». Ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις, όμως, θα δούμε την έπαρση και τη σκληρότητα της εξουσίας να επιστρέφουν. Μια εξουσία υπό διαφορετικό μανδύα, μασκοφορεμένα πρόσωπα με τους ίδιους ανθρώπους να βρίσκονται από κάτω. Και θα δούμε και συντρόφους μας που πέρασαν στις γραμμές τους για πολλά ή λίγα χρήματα. Το σημαντικό για εμάς είναι να έχουμε τη δύναμη να επιστρέψουμε στην αφετηρία, με τον ίδιο θυμό και την ίδια αποφασιστικότητα για να δείξουμε εκ νέου στο κοινό τα γυμνά και φρικτά οπίσθια της υποκρισίας.

από τον πρόλογο των Ντάριο Φο – Φράνκα Ράμε.

Το eμερολόγιο του Χρήστου Μποκόρου περιλαμβάνει ημερολογιακές εγγραφές από τον Δεκέμβριο του 2016 μέχρι την άνοιξη του 2021 και τυπώθηκε με την ευκαιρία της έκθεσής του με τον τίτλο «1821. Η γιορτή», που φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη από τις 19 Μαΐου μέχρι τις 10 Οκτωβρίου του 2021.

(Παρουσίαση του εκδότη)

Η Ροζίνα Βαρούχ-Σαπόρτα (1871-1951), καταγόμενη από οικογένειες μεγάλων υφασματεμπόρων των Ιωαννίνων, γεννήθηκε στα Ιωάννινα και έζησε στον Βόλο και στην Αθήνα. Μητέρα επτά παιδιών, μεταξύ αυτών και του αρχιτέκτονα Ισαάκ Σαπόρτα, βίωσε τις περιπέτειες μισού αιώνα ελληνικής ιστορίας. Από τις σελίδες των απομνημονευμάτων όχι μόνο αναδύεται η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της εβραϊκής - και όχι μόνο - οικογένειας στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου, αλλά και φωτίζεται ο αγώνας της οικογένειας μέσα στις διαδρομές που όρισαν οι περιπέτειες της μικρής και της μεγάλης ιστορίας.

(Παρουσίαση της έκδοσης από τον εκδότη)

Η έκδοση περιλαμβάνει κείμενα των ομιλιών που εκφωνήθηκαν κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου «Ενημέρωση και Δημοκρατία», το οποίο διοργανώθηκε από το Ίδρυμα της Βουλής στις 13-15 Δεκεμβρίου 2018.​​​​​​​

 Το ζεύγος των λέξεων δημοκρατία και δημοσιογραφία έχει πολύ βαθύτερη συγγένεια από την έκδηλη, την ηχητική. Το πρώτο συνθετικό τους δεν είναι απλώς παραπλήσιο αλλά πρέπει να εννοείται ως ταυτόσημο. Το δημόσιο, ως παραγωγό του δήμου, ορίζει εξαρχής τον ρόλο των μέσων μαζικής ενημέρωσης, το χρέος τους καλύτερα, σύμφωνα, άλλωστε, και με τις συνταγματικές επιταγές.

Στο συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε στις 13-15 Δεκεμβρίου 2018 στο Μέγαρο Μουσικής, επιχειρήθηκε να καλυφθούν -μέσα από τις εισηγήσεις και τη συζήτηση στα στρογγυλά τραπέζια, αλλά και μέσα από τον διάλογο στο τέλος κάθε συνεδρίας- όσο το δυνατόν περισσότερες πλευρές ενός τόσο ευαίσθητου ζητήματος: Η σχέση Τύπου και πολιτικής λειτουργίας. Τα όρια της κριτικής, της λογοκρισίας και της αυτολογοκρισίας στα ΜΜΕ. Οι προκλήσεις της ψηφιακής εποχής και η ανάγκη αναστοχασμού του "παραδοσιακού" Τύπου. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η "μεταδημοσιογραφία του πολίτη". Τα νέα μέσα ενημέρωσης και οι αλλαγές στην παραγωγή, τη διάχυση και την πρόσληψη των πληροφοριών. Ο ρόλος της ιδεολογίας και της προπαγάνδας. Η κατασκευή της πραγματικότητας από τα ΜΜΕ και η οφειλόμενη εναντίωσή τους στη διακίνηση μισαλλόδοξου λόγου και σεξιστικών ή ρατσιστικών στερεοτύπων. Ο Τύπος και τα εθνικά ζητήματα. Οι ρητά κατοχυρωμένες αρχές του Συντάγματος (άρθρο 15, παρ. 1) που υποχρεώνουν τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς διαύλους να σέβονται το τρίπτυχο Ισότητα, Αντικειμενικότητα, Ποιότητα.

(Από τον πρόλογο του Παντελή Μπουκάλα)

Με αξιοθαύμαστη σαφήνεια, αφηγηματικό σασπένς και βαθιά γνώση της σύγχρονης τεχνολογίας, ο διεθνούς φήμης φυσικός Μίκιο Κάκου μιλά για τα πιο "καυτά" θέματα των ταξιδιών στο διάστημα, την πυραυλική, τη ρομποτική, τη βιοτεχνολογία, τους κινητήρες στρέβλωσης, τις σκουληκότρυπες, τον υπερχώρο, τα παράλληλα σύμπαντα.

Εξάπτει τη φαντασία μας με τα εγκεκριμένα σχέδια κοσμικού αποικισμού της NASA και δεν διστάζει να μας σερβίρει πλουσιότατη τροφή για σκέψη: Πώς θα επιβραδύνουμε τη διαδικασία της γήρανσης ώστε να αντέξουμε διαγαλαξιακές πτήσεις αιώνων; Πώς θα δράσουν τα ρομπότ με αυτεπίγνωση όταν, αντί να κατασκευάζουν εγκαταστάσεις ανθρώπινης διαβίωσης στον Άρη, "αποφασίσουν" να διαιωνίσουν το είδος τους και να χαράξουν σχέδια για το μέλλον τους, αγνοώντας τους προγραμματιστές τους; Άραγε, θα κατακτήσουμε την ψηφιακή αθανασία καθώς -εγκαταλείποντας το σώμα μας- θα τηλεμεταφέρουμε, μέσω λέιζερ, στα πέρατα του Σύμπαντος τον ψηφιακό χάρτη των εγκεφαλικών μας διασυνδέσεων, τις μνήμες, τη συνείδηση μας; Πόσο μακρινό είναι ένα τέτοιο μέλλον και πόσο ανθρώπινη θα είναι τότε η ανθρωπότητα;

(παρουσίαση του εκδότη)

Βιογραφία, αυτοβιογραφία, ιστοριογραφία
Συλλογικό

Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού & Γενικής Παιδείας – Ιδρυτής: Σχολή Μωραΐτη, Αθήνα 2021,σ. 248
ISBN: 978-960-259-154-3
Τιμή: 12,00 €
Τιμή ΜΙΕΤ: 10,80 €

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Λίζυ Τσιριμώκου, «Sabina Loriga. Παρουσίαση» ● Sabina Loriga, «Από τον ήρωα στο ευάλωτο άτομο» (μετάφραση από τα γαλλικά: Κατιάννα Μίχα) ● Δημήτρης Σωτηρόπουλος, «Είναι η βιογραφία μια αυταπάτη; Η ζωή ως “αληθοφανές μυθιστόρημα” και η ιστοριογραφία» ● Αντώνης Κωτίδης, «Βιογραφία – αυτοβιογραφία – ιστοριογραφία. Η περίπτωση Μ. Καραγάτση» ● Ελένη Βαροπούλου, «Ο Μπένγιαμιν ιστοριογράφος στο Σβέντμποργκ» ● Ιωάννα Πετροπούλου, «H αποκρυπτογράφηση της σιωπής και η βιογράφηση της Έλλης Παπαδημητρίου» ● Οντέτ Βαρών-Βασάρ, «Charlotte Delbo, Το Άουσβιτς και το μετά. Μια ιδιαίτερη κατάθεση» ● Χριστίνα Αγριαντώνη, «Βιομήχανοι αυτοβιογραφούμενοι» ● Χρήστος Λούκος, «Τα προβλήματα ενός ιστορικού κατά τη σύνταξη μιας βιογραφίας για τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο» ● Λύντια Τρίχα, «Η βιογραφία ως ιστοριογραφικό εργαλείο. Η περίπτωση Χαριλάου και Σπυρίδωνα Τρικούπη» ● ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, Γιώργος Β. Δερτιλής («Μυθιστορίες, αυτοβιογραφία και λογοτεχνία» Mετάφραση από τα γαλλικά: Κατιάννα Μίχα), Νίκη Μαρωνίτη, Βασίλης Παναγιωτόπουλος & Θανάσης Χατζόπουλος.

Δώδεκα δοκίμια για τον Άνθρωπο, την Τέχνη και την Αρχιτεκτονική 1980-2018

Μετάφραση: Αναστασία-Σάσα Λαδά, Κωνσταντίνος Ξανθόπουλος
Επιμέλεια: Παναγιώτης Σουλτάνης
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2021,σ.360
ISBN: 978–960–524–625–9
Τιμή: 22,00€
Τιμή ΜΙΕΤ: 19,80€

Ο Φινλανδός αρχιτέκτονας και στοχαστής Γιούχανι Πάλλασμαα έχει καθιερωθεί ως μία από τις σημαίνουσες μορφές στο πεδίο της αρχιτεκτονικής πράξης και θεωρίας. Τα Δώδεκα δοκίμια για τον Άνθρωπο, την Τέχνη και την Αρχιτεκτονική είναι μια συλλογή αντιπροσωπευτικών κειμένων του που καλύπτουν ένα χρονικό φάσμα τεσσάρων δεκαετιών και στα οποία αποτυπώνονται οι βασικοί άξονες της σκέψης του: ο Πάλλασμαα γίνεται εισηγητής μιας φαινομενολογίας της αρχιτεκτονικής, ως ένα «κοίταγμα» της αρχιτεκτονικής μέσα από τη συνείδηση που τη βιώνει, ως μέθοδος που αναζητά την εσωτερική γλώσσα του κτιρίου. Πρεσβεύει μια αρχιτεκτονική που ο άνθρωπος τη βιώνει με όλες του τις αισθήσεις, και όχι μόνο με την όρασή του· στην εθιστική και ηγεμονική λειτουργία τού ματιού αντιτάσσει μια ευρύτερη σωματική διάσταση, σύμφωνα με την οποία ακόμα και το βλέμμα αγγίζει, θωπεύει, αγκαλιάζει, συλλαμβάνει.

Ο Πάλλασμαα στηλιτεύει τις κυρίαρχες τάσεις της σύγχρονης αρχιτεκτονικής —την εμπορευματοποίηση των κτιρίων, το εμμονικό κυνήγι της πρωτοτυπίας και της πρωτοπορίας, την ηγεμονία της αγοραίας εικόνας— τονίζοντας την αναγκαιότητα του βιωματικού διαλόγου με την παράδοση, της αναζήτησης υπαρξιακού βάθους και πνευματικότητας, της διάδρασης με το περιβάλλον, και εξαίροντας έννοιες όπως η μνήμη, η ενσυναίσθηση, η αλληλεγγύη, η χωρικότητα και η τοπικότητα, η δομή, η συγκίνηση και η εμπειρία.

(παρουσίαση του εκδότη)

Η πλούσια εικονογραφημένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη έκδοση αποτελεί τον συνοδευτικό κατάλογο της ομότιτλης έκθεσης, η οποία φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης από τον Ιούνιο του 2021 μέχρι τον Ιανουάριο του 2022. Μέσα από το πρωτότυπο και εξαιρετικά γοητευτικό υλικό αποτυπώνονται ποικίλες και άγνωστες πτυχές της κεραμικής της Κιουτάχειας (τέλος 19ου - αρχές 20ού αιώνα), με  έμφαση στην περίοδο της κατοχής της πόλης από τον ελληνικό στρατό (Ιούλιος 1921 - Αύγουστος 1922).

Πολλά κεραμικά που κατασκευάστηκαν στην Κιουτάχεια κατά τη διάρκεια της ελληνικής κατοχής φέρουν ελληνικές αναμνηστικές επιγραφές, συχνά με τα αρχικά ή ακόμη και ολόκληρα τα ονόματα των κατόχων τους, αποτελώντας σημαντικές ιστορικές μαρτυρίες με συγκεκριμένες κοινωνικές και πολιτισμικές αναφορές. Η έρευνα επεκτείνεται και στην διασπορά των προσφύγων τεχνιτών της Κιουτάχειας στην Ελλάδα μετά το 1922, με εκτενή παρουσίαση της αγγειοπλαστικής εταιρείας «ΚΙΟΥΤΑΧΕΙΑ ΑΑΕ» σε συνδυασμό με την προσαρμογή του οθωμανικού διακοσμητικού ρεπερτορίου στις νέες κοινωνικοοικονομικές και πολιτισμικές συνθήκες. Επίσης, στους  Αρμένιους τεχνίτες που εγκαταστάθηκαν στην Ιερουσαλήμ, αλλά και στην ανασύσταση της κεραμικής τέχνης στην Κιουτάχεια στα πρώτα χρόνια της Τουρκικής Δημοκρατίας. 

(Από την παρουσίαση του εκδότη)

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ: Πώς να επαινούμε τον εαυτό μας χωρίς να προκαλούμε τον φθόνο
& ΑΙΛΙΟΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ: Για το παράφθεγμα

Ο αυτοέπαινος, ο αυτοθαυμασμός και ο κομπασμός ήταν γνώριμες συνήθειες στην αρχαιότητα —όπως άλλωστε και σήμερα. Το πάθος αυτό, που γινόταν κάποτε μανία, χαρακτήριζε όλων των ειδών τους ανθρώπους, πλούσιους και φτωχούς, επιφανείς και αφανείς, νέους και γέροντες— μολονότι ενδέχεται να εκδηλωνόταν κάπως συχνότερα στους γέροντες. Και όπως ακριβώς σήμερα, προκαλούσε συχνά δυσαρέσκεια, λύπηση, ενόχληση, εχθρότητα ή και αηδία. Επειδή ωστόσο λίγοι μπορούσαν να αποφύγουν την περιαυτολογία, ο Πλούταρχος, στην πραγματεία του που περιλαμβάνει ο τόμος αυτός, ανέλαβε να δώσει συμβουλές ώστε να μετριάζονται οι αρνητικές αντιδράσεις και να επιτυγχάνεται κάποιο όφελος. Ο Αίλιος Αριστείδης πάλι, στο δεύτερο κείμενο που περιλαμβάνει ο τόμος, ισχυρίζεται ότι ακόμα και ο ακραίος κομπασμός είναι κάποτε αδήριτη ανάγκη καθώς και χρέος προς την αλήθεια.

Ο Τάσος Νικολαΐδης είναι Ομότιμος Καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Η Ελισάβετ Κούκη είναι ψυχαναλύτρια, έχει σπουδάσει Αρχαιολογία στο Παρίσι και μελετά το έργο του Αίλιου Αριστείδη.

Τα βιβλία της σειράς καλούν σε έναν νέο διάλογο με την αρχαιότητα. Τα κείμενα κάθε τόμου, που προσφέρονται σε νεοελληνική απόδοση, φωτίζουν όψεις της καθημερινής ζωής, των θεσμών ή των ιδεών που εξακολουθούν να διατηρούν την επικαιρότητά τους. Επιπλέον, επιλέγονται με στόχο να αναδειχθεί τόσο ο πλούτος όσο και η ποικιλία των συμπεριφορών και των νοοτροπιών του αρχαίου κόσμου. Εμφανίζουν τους αρχαίους Έλληνες διαφορετικών εποχών και διαφορετικών πεποιθήσεων να διαλέγονται και να αντιπαρατίθενται μεταξύ τους ή με αλλοεθνείς· και τους εθνικούς να διαλέγονται ή να αντιπαρατίθενται με Ιουδαίους ή χριστιανούς. Η αρχαιότητα προβάλλει έτσι από τη μια πλευρά επίκαιρη και από την άλλη σύνθετη, πολύμορφη και αντιφατική.

 Η «Εικαστική Διαδρομή στα επτά αρχαία θέατρα της Ηπείρου» είναι το πιο πρόσφατο έργο του Λέανδρου Σπαρτιώτη και καρπός εργασίας των τελευταίων είκοσι μηνών. Η πρωτοβουλία για την εικαστική αποτύπωση των αρχαίων θεάτρων της Πολιτιστικής Διαδρομής της Ηπείρου, του προγράμματος που υλοποιεί η Περιφέρεια Ηπείρου με την αρωγή του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ», όπως και η ανάθεση της αποτύπωσης αυτής στον κ. Λέανδρο Σπαρτιώτη, ανήκει στο Δ.Σ. του Ιδρύματος «Ακτία Νικόπολις» και προσωπικά στον προέδρό του, κ. Νίκο Καράμπελα, ο οποίος είναι η ψυχή του ιδρύματος.

Η τοπιογραφία, ως αυτόνομη κατηγορία της ζωγραφικής, παρουσιάζεται στο χώρο της ευρωπαϊκής εικαστικής δημιουργίας τον 17ο αιώνα. Το ιστορικό χάσμα της Τουρκοκρατίας δεν μας επέτρεψε να συντονιστούμε απόλυτα με την εξέλιξη της δυτικής τέχνης.

Τα ατμοσφαιρικά τοπία του βορρά διαχέονται από τις διαβαθμίσεις του φωτός. Η ελληνική ύπαιθρος διαφέρει. Το γαλάζιο του ουρανού, το μπλε της θάλασσας με τα βραχώδη νησιά, η ορεινή ήπειρος, ξαναγεννιέται κάθε μέρα κάτω από ένα διαυγές και δυνατό φως. Πώς να ζωγραφίσεις αυτή την πατρίδα;

(κείμενο του βιβλίου)

Tι κοινό έχουν µια γυναίκα που επιχειρεί να πηδήξει από το µπαλκόνι ξενοδοχείου της οδού Σταδίου αγκαλιά µε την κόρη της, ένας άνδρας αγνώστων στοιχείων που βρίσκεται αναίσθητος στην Πλατεία Συντάγµατος, µια νεαρή που µεταµφιέζεται σε άνδρα και περιπλανιέται νύχτα σε κακόφηµες συνοικίες του Πειραιά, ένας µουσικός που εξορίζεται σε νησί του Αιγαίου, µια Γερµανοεβραία παιδαγωγός που δίνει τέλος στη ζωή της στην Αθήνα, ένας εύπορος οµογενής που αναγκάζεται να εγκαταλείψει την Αίγυπτο; Πρόκειται για πρόσωπα που η ζωή τους σηµαδεύτηκε από τα ναρκωτικά στις αρχές του 20ού αιώνα, σε µια µεταιχµιακή εποχή, όταν ουσίες µέχρι πρότινος νόµιµες απαγορεύτηκαν.

Το Επί της ουσίας αφηγείται πώς η χρήση και η εµπορία ναρκωτικών έγιναν ποινικό αδίκηµα και συνάµα αναδείχτηκαν σε κοινωνικό πρόβληµα, σε µια διαδικασία που συµπαρέσυρε ατοµικά πεπρωµένα και διαµόρφωσε δηµόσιες πολιτικές. Με βάση νοµοθετικές διατάξεις, αστυνοµικά αρχεία, διπλωµατικά έγγραφα, εγκληµατολογικές, ιατρικές και ψυχιατρικές πηγές, αρθρογραφία στον Τύπο, λογοτεχνικά κείµενα και άλλες µορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, όπως το ρεµπέτικο, το βιβλίο εξετάζει τις µορφές και την έκταση που πήρε η χρήση ναρκωτικών στην Ελλάδα. Μελετά τον ρόλο που διαδραµάτισαν αφενός το θεσµικό πλαίσιο και αφετέρου οι κοινωνικές αναπαραστάσεις για τα ναρκωτικά. Διερευνά σε ποιον βαθµό οι εξελίξεις αυτές συνδέονταν µε διεθνείς τάσεις και ποιες ήταν οι ιδιαιτερότητες της ελληνικής περίπτωσης.

Όµως το βιβλίο δεν είναι µονάχα η ιστορία της εµφάνισης ενός νέου κοινωνικού φαινοµένου. Αναλύει συγχρόνως ευρύτερες ανησυχίες της ελληνικής κοινωνίας που εκφράστηκαν µέσα από τους λόγους περί «τοξικοµανίας» και εξηγούν γιατί η χρήση ψυχοδραστικών ουσιών τροφοδότησε εντέλει έναν «ηθικό πανικό» δυσανάλογο µε τις διαστάσεις του φαινοµένου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η «Ιστορία των ναρκωτικών στην Ελλάδα» φιλοδοξεί να συµβάλει στον νηφάλιο δηµόσιο διάλογο περί εξαρτησιογόνων ουσιών, σε µια περίοδο όπου οι βεβαιότητες και οι πολιτικές για τα ναρκωτικά τίθενται σε ριζική επαναδιαπραγµάτευση.

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Όταν η πρόσβαση σε μαρτυρίες από τα στρατόπεδα κράτησης μεταναστών γίνεται όλο και πιο δυσχερής, η Παρβάνα Αμίρι, προσφύγισσα από το Αφγανιστάν, γίνεται η φωνή των φυλακισμένων του στρατοπέδου της Μόριας. Αλλάζοντας ταυτότητες (ηλικίες, φύλα, εθνότητες) αποδεικνύεται η πλέον αρμόδια ανταποκρίτρια των φρικαλεοτήτων που διαπράττονται σ’ αυτή και κάθε αντίστοιχη φυλακή. Η Παρβάνα ως η αδιαμεσολάβητη φωνή των φυλακισμένων μεταναστών καταγγέλλει τη βία, την ανισότητα, την ανελευθερία και τον ρατσισμό και επιτίθεται στη Δύση και τους θεσμούς της. Τα γράμματά της συνιστούν θαρραλέα, οργίλα και, φυσικά, συγκινητικά κείμενα-ντοκουμέντα για τη μεγαλύτερη θηριωδία των τελευταίων δεκαετιών.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Γεννημένη από μια παγκόσμια νεοκλασική και ρομαντική έξαρση, η νέα Αθήνα αναδύθηκε ως πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους μεγαλοσχήμων και «τλημονεστάτη»· και πορεύτηκε μέσα από τις πολλαπλές αναταράξεις του 19ου αιώνα υπό το βάρος του ιερού της βράχου και στην περιφέρεια του οικουμενικού ελληνισμού.

Με αφορμή εμβληματικά αθηναϊκά κτίρια και δημόσιους χώρους του 19ου αιώνα, «επιστρέφουμε» στην Αθήνα, στην εν πολλοίς λησμονημένη και συχνά υποτιμημένη ιστορία της ως νέας πρωτεύουσας, ξεδιπλώνοντας τις ιστορίες των εξίσου εμβληματικών ανθρώπων που τα εμπνεύστηκαν, τα χρηματοδότησαν, τα κατοίκησαν. Γνωρίζουμε αρχιτέκτονες, ποιητές, βασιλιάδες, πολιτικούς, εθνικούς ευεργέτες, φιλέλληνες, φεμινίστριες, άντρες και γυναίκες, Έλληνες και ξένους. Αφουγκραζόμαστε ακόμη εκείνους που περπάτησαν ανάμεσά τους, αφανείς.

Η αφήγηση εστιάζει πότε στην αρχιτεκτονική, πότε στην ιστορία, πότε στα λόγια των ίδιων των πρωταγωνιστών. Συχνά ο φακός ανοίγει για να συμπεριλάβει άλλες πόλεις κι άλλα οράματα από την Ευρώπη και τον κόσμο. Γιατί ο 19ος αιώνας ήταν για τους Έλληνες πολύ πιο «παγκοσμιοποιημένος» απ’ ό,τι νομίζουμε· ένας αιώνας με πολλές πτυχές –ελπίδα, μελαγχολία, επανάσταση, ναρκισσισμό, φαντασμαγορία, κατανάλωση, καταστολή, πρόοδο, καταστροφή– που ανάμεσά τους τριγυρίζουμε σε αυτή τη νοερή περιήγηση, συλλέγοντας εικόνες, απόψεις και αφηγήσεις.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Πόσο παραμορφώνει ένας παλιός καθρέφτης; Πόσο αλλοιωμένες αντανακλά τις θεωρίες του Δαρβίνου σήμερα; Πόσο καλά αντιλαμβανόμαστε την εξελικτική θεωρία κοιτώντας την στον καθρέφτη του σπουδαίου επιστήμονα; Μήπως η δυσκολία που συναντά πολύς κόσμος να αποδεχθεί την εξελικτική θεωρία έχει σχέση και με εσφαλμένους τρόπους κατανόησής της; Πόσο καλά γνωρίζουμε τι λέει η σύγχρονη εξελικτική βιολογία; Πόσο διαφέρουν αυτά που λέει από τη δαρβινική θεωρία; Είναι η εξέλιξη απλώς μια θεωρία και τι είναι στ’ αλήθεια μια επιστημονική θεωρία; Μπορούμε να εξηγήσουμε τη ζωή και την ποικιλία της με τρόπο διαφορετικό από εκείνον που μας προσφέρει η εξελικτική θεωρία; Μήπως οι εξελικτικοί βιολόγοι προσπαθούν να δικαιώσουν άδικα κοινωνικά συστήματα και να αποδώσουν στα γονίδια το κάθε τι; Και, εντέλει, καταγόμαστε πράγματι από πιθήκους, ή όχι; Σε τούτο το βιβλίο εξετάζονται αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα που αφορούν μία από τις σπουδαιότερες κατακτήσεις της ανθρώπινης νόησης, τη θεωρία για την εξέλιξη της ζωής στον πλανήτη μας (ή μήπως και αλλού;). Αυτό γίνεται με τρόπο κατανοητό από τον καθένα, δίχως τεχνικούς όρους και δύσκολες έννοιες. Το μόνο που θα χρειαστεί ο αναγνώστης είναι διάθεση για αμφισβήτηση, ανοιχτό μυαλό και απέκδυση από κάθε προκατάληψη και ιδεολογική δέσμευση. Ίσως έτσι η εικόνα στον καθρέφτη να γίνει πιο καθαρή.

(Παρουσίαση του εκδότη)

Το πεπρωμένο της Αθήνας ήταν παράδοξο: μια μικρή κωμόπολη, με βαρύ ιστορικό παρελθόν, ξεχασμένη όμως στο πέρασμα των αιώνων, γίνεται η καρδιά ενός νέου εθνικού κράτους. Ειδικά στην περίπτωση της Αθήνας, η επιλογή της πρωτεύουσας είναι μια ­πράξη αποφασιστικής σημασίας, καθώς σηματοδοτεί τη ρήξη με τη μακρά οθωμανική κυριαρχία. Η αποκατάσταση και η δημιουργία των μνημείων της, η χάραξη του πολεοδομικού της σχεδίου, των αξόνων και των προοπτικών της εκφράζουν τη νέα αποστολή της στο σταυροδρόμι της πολιτικής, της ιδεολογίας και της αισθητικής.

Την επομένη της ελληνικής ανεξαρτησίας, η Αθήνα μεταφέρθηκε στον ίδιο τόπο όπου γεννήθηκε: βρισκόταν εκεί και συνάμα έπρεπε να επινοηθεί. Η ερειπωμένη και θαμμένη αρχαία πόλη αναγορεύεται σε πρωτεύουσα του νέου κράτους από τους Βαυαρούς και, υπό την αιγίδα μιας Ευρώπης ζωογονημένης από την κυκλοφορία ιδεών, τεχνών και επιστημών, γνωρίζει το ξεκίνημα της αναγέννησής της και την είσοδό της στη νεωτερικότητα.

Ο σχεδιασμός της νέας πόλης ανατίθεται σε Γάλλους, Γερμανούς και Έλληνες αρχιτέκτονες και μηχανικούς που είχαν σπουδάσει στο Παρίσι, στο Μόναχο και στο Βερολίνο και αντλούσαν έμπνευση από τα έργα μεγάλων μορφών του κλασικισμού, όπως ο Ντυράν ή ο Σίνκελ. Από το 1833, η Αθήνα γίνεται ένα πεδίο εμπειριών που θα ενσαρκώσει εντέλει την ουσία της σύγχρονης πρωτεύουσας και όπου, μέσω της πολεοδομίας, θα αναδειχθεί ένα κίνημα που θα γίνει οικουμενικό: ο νεοκλασικισμός.

Το βιβλίο αυτό, πλούσιο σε εικονογραφικό υλικό από το έργο που κληροδότησαν οι κυριότεροι τεχνίτες αυτού του νέου τόπου εξουσίας —ανάμεσά τους ο Λέο φον Κλέντσε, ο Έντουαρντ Σάουμπερτ και ο Σταμάτιος Κλεάνθης—, δεν ανιχνεύει απλώς την πορεία μιας αστικής εποποιίας· αποτυπώνει παραστατικά το πορτρέτο μιας ηπείρου που την αρδεύουν οι πολιτισμικές ανταλλαγές και οι γεωπολιτικές αβεβαιότητες και που στο παράδειγμα της Αθήνας βρήκε την ευκαιρία να αναδείξει μια «ευρωπαϊκή καλλιτεχνική υπόθεση».

(Παρουσίαση του εκδότη)