ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΜΙΕΤ- ΑΜΕΡΙΚΗΣ 13

Παρουσίαση του βιβλίου "Βιργιλίου Αινειάδα"



Το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
σας προσκαλεί στην παρουσίαση του βιβλίου

Βιργιλίου Αινειάδα Προλεγόμενα

μετάφραση, σχόλια: Θεόδωρος Παπαγγελής
την Τετάρτη 30 Μαΐου 2018,
στις 7.00 μμ
στο βιβλιοπωλείο του ΜΙΕΤ, Αμερικής 13, Αθήνα


Ομιλητές:           

Θεόδωρος Παπαγγελής, Ακαδημαϊκός, καθηγητής Λατινικής Φιλολογίας ΑΠΘ 

Διονύσης Καψάλης, Διευθυντής του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης

Ο Ιωάννης Μακρυγιάννης αποτελεί έναν ισχυρό εθνικό μύθο, και σύμφωνα με τον ποιητή Γιώργο Σεφέρη, έναν «μεγάλο διδάσκαλο της γλώσσας μας». Τα Αποµνηµονεύµατά του γοήτευσαν την αισθητική και τις πολιτικές ανησυχίες μιας ολόκληρης γενιάς. Εκτός όμως από αυτή τη συμβολή, οφείλουμε σε αυτόν μια σειρά από 24 εμβληματικούς πίνακες, σύμφωνα με τις περιγραφές του ιδίου, που «εξιστορούν» επεισόδια από την Επανάσταση του 1821. Οι υδατογραφίες αυτές, που αρχικά ανήκαν στον βασιλιά Όθωνα, αγοράστηκαν από τον Ιωάννη Γεννάδιο στη Ρώμη το 1909 και εικονογραφούν με ζωντανό τρόπο επεισόδια από τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη διά χειρός των Παναγιώτη και Δημητρίου Ζωγράφου, δύο ζωγράφων από τη Σπάρτη. Στην παρούσα έκδοση, προϊόν συνεργασίας της Γενναδείου Βιβλιοθήκης και των εκδόσεων Καπόν, ο αναγνώστης θα ανακαλύψει αυτά τα ιστορικά τεκμήρια μαζί με κείμενα που αναλύουν τον ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης, ενώ επίσης φωτίζεται και μια ακόμη μεγάλη μορφή, ο Ιωάννης Γεννάδιος, που φρόντισε να διασώσει τους πίνακες.

"Ρωμαίικος Συβολισμός" Διασταύρωση εγχώριας λαϊκής παράδοσης και ευρωπαϊκής πρωτοπορίας στο νεοελληνικό θέατρο ή Θέατρο και εθνική ταυτότητα στην Ελλάδα
Θόδωρος Χατζηπανταζής

Επιμέλεια: Ειρήνη Λυδάκη
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2018, 536σελ.
ISBN: 978-960-524-514-6
Τιμή:18,00€
Τιμή ΜΙΕΤ:14,40€





Ο όρος «ρωμαίικος συβολισμός» επινοήθηκε από τον πολυσυζητημένο γλωσσικό αναμορφωτή Γιάννη Ψυχάρη στο γύρισμα του 19ου προς τον 20ό αιώνα, προκειμένου να δοθεί όνομα στο ορμητικό ρεύμα της εποχής για τη διασταύρωση εγχώριων λαϊκών παραδοσιακών στοιχείων και ευρωπαϊκών πρωτοποριακών αναζητήσεων κατά τη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας των Νεοελλήνων.

Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να παρακολουθήσει την ανάπτυξη ακριβώς της τάσης αυτής, όπως διαγράφεται επίμονα μέσα στον αποκαλυπτικό καθρέφτη του θεάτρου, από την εποχή της πρώτης αφύπνισης των σχετικών ανησυχιών, στα χρόνια του Διαφωτισμού, ως τη μεταπολεμική και μετεμφυλιακή περίοδο της επίσημης ένταξης της χώρας στους θεσμούς μιας επιφυλακτικά ενοποιημένης Ευρώπης. Οι εξελίξεις, όλο αυτό το διάστημα, εμφανίζονται καταιγιστικές, καθώς η ντόπια συνείδηση αγωνίζεται να συμβιβάσει μια σειρά από αλληλοαναιρούμενες έννοιες: την προδιαφωτισμική της παράδοση με τον αστικό εκσυγχρονισμό, το ρομαντισμό με τον κλασικισμό, τον εθνικισμό με τον κοσμοπολιτισμό· καθώς προσπαθεί να συνδέσει το δημοτικό «κλέφτικο» τραγούδι με τη σύγχρονη παραλογοτεχνία ληστρικών μυθιστορημάτων.

Οι συγκρούσεις και τα σχετικά αδιέξοδα θα γίνουν ίσως καλύτερα αντιληπτά στην περίπτωση του Καραγκιόζη, που από παραδοσιακό θέατρο λαϊκού προφορικού αυτοσχεδιασμού κατάληξε σε βιομηχανία παραγωγής τυποποιημένων φυλλαδίων, έντυπων ψυχαγωγικών αναγνωσμάτων για τις περιορισμένης εγγραμματοσύνης μικροαστικές μάζες.

Η έκδοση περιλαμβάνει τις εισηγήσεις του αφιερώματος που διοργανώθηκε από το Ίδρυμα της Βουλής, στις 8 Μαρτίου 2017, με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας. Μέσα από τις εισηγήσεις του Λίνου Μπενάκη, της Γιολάντας Χατζή, της Φραγκίσκης Αμπαζοπούλου και της Μαρίας Βενιέρη φωτίζονται οι διάφορες πτυχές της ζωής και του έργου της Ἐλλης Λαμπρίδη ενώ παράλληλα αναδεικνύεται η προσωπικότητα της φιλοσόφου, προβάλλοντας μια γυναίκα που αγωνίστηκε συνειδητά για την αναγνώριση της ατομικής αξίας και του σημαντικού επιστημονικού έργου της.

Μετά τη νίκη του Ναπολέοντα κατά των Αυστριακών το 1800, με τη συνθήκη της Λινεβίλ το επόμενο έτος η Ιταλία πέρασε στον γαλλικό έλεγχο. Το 1802 ιδρύθηκε η "Ιταλική Δημοκρατία" με πρόεδρο τον Ναπολέοντα και πρωτεύουσα το Μιλάνο, η οποία το 1805 επεκτάθηκε και μετονομάστηκε σε Βασίλειο της Ιταλίας. Μετά τη νέα ήττα των Αυστριακών το 1807, το Βασίλειο της Ιταλίας επεκτάθηκε μέχρι το Βένετο. Παράλληλα το 1806, μετά την εκδίωξη των Βουρβώνων, το βασίλειο της Νάπολης εντάχθηκε στη γαλλική σφαίρα επιρροής, με βασιλιά πρώτα τον αδελφό του Ναπολέοντα Ιωσήφ, και από το 1808 τον στρατηγό του Μυρά. Το 1809 ο Ναπολέων ενσωμάτωσε στη γαλλική αυτοκρατορία και το παπικό κράτος. Η Ιταλία λοιπόν, με την εξαίρεση της Σαρδηνίας και της Σικελίας αποτέλεσε τμήμα της αυτοκρατορίας του Ναπολέοντα. Η γαλλική κυριαρχία στην Ιταλία τερματίστηκε το 1814-1815 μετά την ήττα του Ναπολέοντα και την εκθρόνισή του. Η βόρεια Ιταλία πέρασε στην αυστριακή κυριαρχία, μικρότερα κρατίδια τέθηκαν υπό τον έλεγχο της Αυστρίας (δουκάτα Πάρμας - Πιατσέντσας και Μόντενας), το βασίλειο της Σαρδηνίας επιστράφηκε στον βασιλιά Βίκτωρα-Εμμανουήλ Α' της Σαβοΐας και σε αυτό ενσωματώθηκε η Δημοκρατία της Γένοβας, ανασυστάθηκαν το Μεγάλο Δουκάτο της Τοσκάνης και το παπικό κράτος, ενώ τέλος, τα βασίλεια της Σικελίας και της Νάπολης ενώθηκαν και αποτέλεσαν το Βασίλειο των Δύο Σικελιών.

(απόσπασμα από την εισαγωγή της έκδοσης)

Στο παρόν βιβλίο εκδίδονται φωτογραφίες του Φρεντερίκ Μπουασσοννά από δύο ταξίδια που πραγματοποίησε στη Βόρειο Ελλάδα το 1913 και το 1919 μαζί με τον φίλο, συνοδοιπόρο και συνεργάτη στις εξορμήσεις του Ντανιέλ Μπω-Μποβύ. Ήδη από την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα οι δύο φυσιολάτρες και φιλέλληνες Ελβετοί ταξιδεύουν στην ελληνική ύπαιθρο και φωτογραφίζουν τοπία και σκηνές με σκοπό να συστήσουν εκ νέου την Ελλάδα στο ευρωπαϊκό κοινό. Οι φωτογραφίες της Ηπείρου και της Μακεδονίας ελήφθησαν μάλιστα κατόπιν επίσημης συμφωνίας του φωτογράφου με την ελληνική κυβέρνηση για την προβολή της ελληνικότητας των νέων εδαφών. Ωστόσο οι τεχνικές δυσκολίες μιας τέτοιας αποστολής κάθε άλλο παρά αμελητέες ήταν. Σκιαγραφώντας τα γεγονότα γύρω από αυτά τα ταξίδια, η Ματθίλδη Πυρλή δεν παραλείπει να περιγράψει την –αφανή, ηρωική και αδιανόητη για τα σημερινά δεδομένα– προσπάθεια που συνεπαγόταν η λήψη φωτογραφιών σε εξωτερικό χώρο, και μάλιστα ορεινό, εκείνη την εποχή.

Η παραμονή των δύο συνεργατών και φίλων στη Θεσσαλονίκη υπήρξε γόνιμη: ο φακός του Μπουασσοννά αποτυπώνει όψεις της πόλης σε δύο καθοριστικές στιγμές της ιστορίας της, δηλαδή την απελευθέρωση και την καταστροφή της από τη σαρωτική πυρκαγιά. Οι φωτογραφίες αναδεικνύουν το πολύπλοκο και σαγηνευτικό ψηφιδωτό της πολυπολιτισμικής Θεσσαλονίκης: τις ρωμαϊκές αρχαιότητες, τον βυζαντινό πλούτο της και το αρχιτεκτονικό αποτύπωμα των Οθωμανών. Πανοραμικές λήψεις και στιγμές καθημερινού βίου συνθέτουν την εικόνα της πόλης όπως την πρωτοαντίκρισαν οι δύο ταξιδιώτες. Από την άλλη, η περιήγησή τους στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας και η ανάβασή τους στα χωριά του Ολύμπου έφερε ενώπιον τους «έναν ακόμη πολιτισμό σκαλωμένο στα δίχτυα του χρόνου που αρνείται να κυλήσει», όπως γράφει η Ματθίλδη Πυρλή: Σαρακατσάνες που γνέθουν, βοϊδήλατες άμαξες, λασπωμένοι χωματόδρομοι και ανηφορικά καλντερίμια χωριών συγκροτούν την όψη εκείνης της πρωτόγνωρης για την Ευρώπη Ελλάδας. 

Οι φωτογραφίες που παρουσιάζονται εδώ προέρχονται από το αρχείο του ιστορικού Νίκου Γουλανδρή, το οποίο περιήλθε στο ΜΙΕΤ το 2017 με δωρεά της συντρόφου του Αλεξάνδρας Πουρνάρα. Πρόκειται για μια σειρά πρωτότυπων γυάλινων διαφανειών του οίκου Φρεντερίκ Μπουασσοννά, οι οποίες προορίζονταν για προβολή σε διαλέξεις. Οι εικόνες αυτές ανανεώνουν το ενδιαφέρον μας για την απαράμιλλη ματιά του Φρεντερίκ Μπουασσοννά, στον οποίο οφείλουμε ένα σημαντικό σώμα φωτογραφιών από την Ελλάδα των αρχών του 20ού αιώνα.

Η Κοσμητεία της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών, η Κοσμητεία της Φιλοσοφικής Σχολής και ο Σύλλογος Εκδοτών Βιβλίου Αθηνών, διοργανώνουν διημερίδα με τίτλο: "Από το τυπογραφείο στα έδρανα και… Το βιβλίο στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες"  την Τετάρτη 30/5 και την Πέμπτη 31/5 στο Μέγαρο Θεωρητικών Επιστημών Σόλωνος 57. Αθήνα

Εκ μέρους του ΜΙΕΤ, θα μιλήσει ο υπεύθυνος του Βιβλιοπωλείου,  Στάθης Τσώνος.

Πρόγραμμα διημερίδας

«…Η Φιλική Εταιρεία, στο ευρύτερο πλαίσιο της Ελληνικής Επανάστασης, συνιστά ένα ιστορικό παράδειγμα πολλαπλών προσλήψεων. Ο μυστικός χαρακτήρας της δομής και της οργάνωσής της είναι αναμενόμενο να περιορίζει τις μαρτυρίες που έχουν φτάσει στα χέρια μας. Αν και απομνημονεύματα, ημερολόγια, αρχεία των πρωταγωνιστών, ιδιωτικά αρχεία, ιστορικά μελετήματα, εμπλουτίζουν τις γνώσεις μας για το θέμα, πολύ συχνά προσωπικές αντιπαραθέσεις αλλά και αντιζηλίες κοινωνικές και πολιτικές μεταξύ των πρωταγωνιστών της οργάνωσης οδηγούν σε ερμηνείες και παρερμηνείες.

Μέσα από τις εισηγήσεις των πανεπιστημιακών και άλλων διακεκριμένων επιστημόνων επιδιώκεται η ανάδειξη της ιδιαιτερότητας και της σημασίας του κινήματος της Φιλικής Εταιρείας ως προαγγέλου της Επανάστασης, αλλά και η επαναπροσέγγιση της ιστορίας των κοινωνικών ομάδων που στήριξαν την Εταιρεία, μέσα και έξω από τα σύνορα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Έμφαση δίνεται στα αστικά περιβάλλοντα που φιλοξένησαν τη δράση της Εταιρείας, τα οποία ήταν και περισσότερο ευαίσθητα απέναντι στις γενικότερες ευρωπαϊκές ανακατατάξεις και τις αναζητήσεις της εποχής…».

Νικόλαος Βούτσης
(από τον πρόλογο του βιβλίου)

«…Αντικείμενο του συνεδρίου ήταν οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει στις μέρες μας η αντιπροσωπευτική δημοκρατία, ενόψει των οξυμένων κοινωνικών προβλημάτων σε εθνική και παγκόσμια κλίμακα. Αφετηρία της διοργάνωσης του συνεδρίου ήταν η διαπίστωση ότι βρισκόμαστε, στις αρχές του 21ου αιώνα, αντιμέτωποι με μια προϊούσα διαδικασία κοινωνικής απορρύθμισης, που οδηγεί στη διάρρηξη των όρων της κοινωνικής συνοχής. Η διάρρηξη των όρων της κοινωνικής συνοχής είναι αναγνωρίσιμη στο επίπεδο της κοινωνίας συνολικά και θέτει προς διερεύνηση ζητήματα σχέσεων οικονομίας και πολιτικής, δημοσίου και ιδιωτικού, πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, πολιτικών μορφών εκπροσώπησης και συνάρθρωσης της κοινωνικής με την ιδιωτική αρχή. Αυτά τα ζητήματα βρίσκουν την έκφρασή τους στις μορφές κρίσης της κοινωνικής και πολιτικής εκπροσώπησης και είναι συνδεδεμένα με την αναβίωση μιας σειράς απειλών στη δημοκρατική αρχή, οι οποίες θεωρήθηκε ότι είχαν περάσει στην “προϊστορία” των σύγχρονων κοινωνιών…».

(από το εισαγωγικό σημείωμα των επιμελητών)

Η Ζωή Μετά τον Θάνατο, ένα από τα θεμελιώδη ερωτήματα για τον άνθρωπο, είναι το θέμα της έκθεσης "Επέκεινα: Ο Θάνατος και η Μεταθανάτια Ζωή στην αρχαία Ελλάδα" και του καταλόγου που τη συνοδεύει. Η αγωνία του θανάτου, η πανανθρώπινη αντίληψη για την αθανασία της ψυχής και οι αντιλήψεις των ανθρώπων για τις εκδοχές του άλλου κόσμου, όπως παρουσιάζονται στη λογοτεχνία από τον Όμηρο έως τον Πλάτωνα, αποκαλύπτονται μέσα από επιλεγμένα αντικείμενα της αρχαίας ελληνικής τέχνης.

Η παρούσα έκδοση συνοδεύει την ομότιτλη έκθεση που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Εϋνάρδου στην Αθήνα (9 Μαΐου–28 Ιουλίου 2018) και αποτέλεσε καρπό οκταετούς έρευνας, εστιασμένης στο τοπίο του Λόφου Φιλοπάππου.

Οι καθημερινοί περίπατοι του Ν. Παπαδόπουλου με τον σκύλο του στον λόφο έδωσαν το έναυσμα για την αναζήτηση αυτή, που μετουσιώθηκε σε διεπιστημονικό εικαστικό εγχείρημα, στο οποίο συνέβαλαν με τις γνώσεις τους βοτανικοί, αρχαιολόγοι και θεωρητικοί. Το εγχείρημα οδήγησε τον καλλιτέχνη σε μια ιστορική αναδρομή που φτάνει μέχρι την ανακάλυψη της Αμερικής από τον Χριστόφορο Κολόμβο, και αυτό επειδή τότε ήρθαν στο φως νέα είδη φυτών, τα οποία μεταφέρθηκαν με διάφορους τρόπους στη γηραιά Ευρώπη και μετέβαλαν αντίστοιχα τη χλωρίδα της. Έτσι η έννοια της παγκοσμιοποίησης αποκτά μια νέα διάσταση καθώς περνά στο φυτικό βασίλειο, με τις εκούσιες ή ακούσιες μετακινήσεις των φυτών από τόπο σε τόπο και από ήπειρο σε ήπειρο. Παράλληλα η έρευνα αποκάλυψε ότι μέχρι τον 19ο αιώνα ο λόφος ήταν γυμνός από βλάστηση, και μάλιστα, λόγω της εικόνας που παρουσίαζε, είχε κερδίσει την προσωνυμία «Πόλη των Βράχων». Η εισαγωγή της ξενόφερτης χλωρίδας, η οποία σταδιακά πρασίνισε τον λόφο, υπήρξε απόρροια αποκλειστικά των ανθρώπινων παρεμβάσεων στο αττικό τοπίο και ήταν ακριβώς αυτή που του προσέδωσε την εικόνα ενός τεράστιου, ανοιχτού κήπου μέσα στη φύση. Ο κήπος αποτελεί μια πανάρχαια επινόηση του ανθρώπου, που ανέκαθεν αποσκοπούσε τόσο στην αισθητική απόλαυση όσο και στη συμβολική λειτουργία του ως χώρου περίκλειστου, ασφαλούς και τρόπον τινά ιερού. Στην καλλιέργειά του βρέθηκαν αναλογίες με την καλλιέργεια του πνεύματος, ενώ παράλληλα αναπτύχθηκε ένας προβληματισμός σχετικά με τον σεβασμό που οφείλει ο άνθρωπος όταν επιχειρεί να εξημερώσει τη φύση. Η ζωτική σημασία που απέκτησε ο ιδιότυπος κήπος του λόφου για τους ανθρώπους που ζουν κοντά του αλλά και για την Αθήνα που διαρκώς μεγαλώνει γύρω του αποδεικνύεται από τη μέριμνα αρχικά των περιοίκων, οι οποίοι φύτευαν και περιποιούνταν τα φυτά, και αργότερα της πολιτείας, η οποία πρόσθεσε σε αυτόν την απαραίτητη μόνιμη υποδομή.

Το όλο εγχείρημα αποτελεί ένα φόρο τιμής στον ίδιο τον λόφο, που παραμένει ένας από τους λιγοστούς πράσινους πνεύμονες στην καρδιά αυτής της τσιμεντένιας πόλης.

Παρά το γεγονός ότι η δεκαετία του ’40 υπήρξε καθοριστική για την αστική ζωή και, αντίστοιχα, ο Πόλεμος και η Κατοχή, εμπειρίες βίαιες που έπληξαν κατεξοχήν και με σφοδρότητα τις ευρωπαϊκές πόλεις και τους κατοίκους τους, το "πάντρεμα" ανάμεσα στις σπουδές της πόλης και την κοινωνική ιστορία τής Κατοχής δεν έχει υπάρξει ιδιαίτερα επιτυχημένο, τουλάχιστον όχι όσο θα δικαιολογούσε η αλματώδης και πολυεδρική ανάπτυξη της επιστημονικής βιβλιογραφίας, τόσο γύρω από τον Πόλεμο, όσο και γύρω από την πόλη.

Οι "Πόλεις σε Πόλεμο" ερευνούν συγκριτικά τη γερμανική κατοχή στις ευρωπαϊκές πόλεις γύρω από τους θεματικούς άξονες της καθημερινότητας, της οικονομίας, της εξουσίας και της αντίστασης. Ο κατεχόμενος αστικός χώρος αναδεικνύεται εδώ σε προνομιακό χώρο παρατήρησης όλων των φαινομένων που σχετίζονται με την Κατοχή στη μέγιστη έντασή τους, από την καθημερινή συνύπαρξη και τη θεσμική συνεργασία μέχρι την ένοπλη βία και την εξέγερση. Πέρα από μια παράλληλη ανάγνωση σε γεωγραφικό εύρος, οι πόλεις προσλαμβάνονται ως αυτόνομα πεδία μάχης. Ως αυτόνομα, πολυδυναμικά πεδία συσσώρευσης κοινωνικών, ιδεολογικών και ταξικών εντάσεων οι οποίες προσέλαβαν μαζικό και συγκρουσιακό χαρακτήρα και σήμερα συγκροτούν το απόθεμα μνήμης μιας κοινής πανευρωπαϊκής εμπειρίας.

Γιατί το νερό και ο άνθρακας είναι τόσο απαραίτητα για τη ζωή; Πώς χρησιμοποιεί η ζωή την ηλιακή ενέργεια για να κρατά σε τάξη το κύτταρο; Γιατί είναι αδιανόητη μια ζωή χωρίς δαρβινική εξέλιξη; Από πού προήλθε η ζωή και ποια τα ορόσημα στην ιστορία της; Πώς περιπλέκει τα πράγματα η πολιτισμική εξέλιξη, όταν εμφανίζεται η ανθρώπινη νοημοσύνη; Τελικά, πώς επηρεάζει η πολιτισμική εξέλιξη τη βιολογία, την υγεία και τον ψυχισμό του Homo sapiens;

Υπάρχει ζωή αλλού στο Σύμπαν; Αν ναι, παρέμεινε απλή ή εξελίχτηκε μέχρι την εμφάνιση νοημοσύνης και τεχνολογικού πολιτισμού; Και, εντέλει, η νοημοσύνη τι είναι; Αν όντως υπάρχουν άλλοι πολιτισμοί, γιατί δεν δίνουν σημεία ζωής; Μήπως οι συμπτώσεις στην περίπτωση της Γης ευνοούσαν σκανδαλωδώς την εμφάνιση ευφυΐας; Μήπως είμαστε μια σπάνια, ιδιάζουσα, ίσως και μοναδική περίπτωση;

Ποιο το μέλλον της ζωής και της ανθρωπότητας; Πού μπορεί να οδηγήσει η αλληλεπίδραση πλανητικής, γεωλογικής, βιολογικής, πολιτισμικής και τεχνολογικής εξέλιξης; Άραγε ο υπερπληθυσμός, η εξάντληση των πόρων, η κλιματική αλλαγή και η μείωση της βιοποικιλότητας απειλούν τη ζωή, και ειδικά τον άνθρωπο; Ή μόνο τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές δομές της ανθρωπότητας, όπως αυτές διαμορφώθηκαν τις τελευταίες χιλιετίες; Έχουμε όλοι ημερομηνία λήξεως;

Αυτό το βιβλίο δεν προϋποθέτει ειδικές επιστημονικές γνώσεις. Απευθύνεται στον φιλοπερίεργο αναγνώστη που θέλει να καταλάβει τον κόσμο που τον περιβάλλει και να τοποθετήσει τον εαυτό του μέσα σ’ αυτόν. Απευθύνεται επίσης στον ειδικό που θέλει να ανακαλύψει πάλι τις θεμελιώδεις έννοιες της βιολογικής επιστήμης. Η διερεύνηση του φαινομένου της ζωής δεν θα πάψει ποτέ να είναι συναρπαστική!

Πολύπλευρη προσωπικότητα, θεολόγος, φιλόσοφος, φιλόλογος, θετικός επιστήμονας, ο Ευγένιος Βούλγαρις υπήρξε αναμφίβολα κορυφαίος διδάσκαλος του Γένους. Με τη σοφία και την ευρυμάθειά του, με τη διδασκαλική δραστηριότητα και το έργο του, εγκαινίασε νέα εποχή στην πνευματική ιστορία του νέου Ελληνισμού. Επέτυχε να μπολιάσει την ελληνική παιδεία με νεωτερικά ρεύματα σκέψης και ακόμη, ισορροπώντας ανάμεσα στη λογιοσύνη και την πίστη, να γεφυρώσει την πνευματική παράδοση της Ορθοδοξίας με αυτήν της κλασικής παιδείας. Ο Ευγένιος Βούλγαρις υπήρξε ο κατεξοχήν διανοούμενος ιερωμένος του 18ου αιώνα που αγωνίστηκε μακριά από την πατρίδα του για την ωφέλεια της υπόδουλης Ελλάδας και υποστήριξε με πάθος την αξία της ανώτατης παιδείας.

Στην ανήσυχη και ταραγμένη εποχή που ζούμε, όταν σε όλο τον κόσμο η ανεξιθρησκία (ελληνικός όρος που ο ίδιος ο Βούλγαρις έπλασε) και η πολιτική ανοχή που ο ίδιος πρέσβευε συνεχώς τραυματίζονται ως έννοιες και πράξεις, η πνευματική κληρονομιά του ανδρός, του οποίου τη μνήμη τιμούμε με την έκδοση αυτού του τόμου, εισχωρεί και πάλι δυναμικά, παρά το πέρασμα του χρόνου, στο στόχαστρο της επιστημονικής έρευνας και γίνεται έτσι εξαιρετικά επίκαιρη.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Το έργο του John Locke Δύο πραγματείες περί κυβερνήσεως αποτελεί όχι μόνο τη βασική έκθεση της πολιτικής θεωρίας του Άγγλου φιλοσόφου, αλλά και ένα από τα κλασικά κείμενα της ευρωπαϊκής πολιτικής παράδοσης. Σε αυτό θεμελιώνεται η πολιτική ιδεολογία που έγινε γνωστή με το όνομα φιλελευθερισμός και η οποία εδώ και αιώνες επιδρά αποφασιστικά στη διαμόρφωση των δυτικών κοινωνιών. Ο Locke, αφού αναίρεσε στην Πρώτη Πραγματεία την επιχειρηματολογία του Sir Robert Filmer υπέρ της ελέω Θεού απολυταρχίας, στη Δεύτερη Πραγματεία προχωρεί στην ανάπτυξη μιας διαφορετικής, και τολμηρής στις συνεπαγωγές της, θεωρίας της πολιτικής νομιμότητας, του χαρακτήρα της κοινωνίας και της οργάνωσης της πολιτείας.

Στο έργο αυτό επιχειρεί να επαναπροσδιορίσει τις βασικές έννοιες της πολιτικής θεωρίας –όπως την έννοια της φυσικής κατάστασης των ανθρώπων, της ιδιοκτησίας, του κοινωνικού συμβολαίου, του χαρακτήρα της πολιτείας και των θεσμών που την απαρτίζουν, καθώς και τις σχέσεις των εξουσιών μεταξύ τους– με κανονιστικό αίτημα την αξία της ελευθερίας και την περιφρούρηση των δικαιωμάτων του ατόμου. Εισάγει πρώτος την ιδέα της εξουσίας ως καταπιστεύματος, τη διάκριση των εξουσιών και την ιδέα της επανάστασης στις περιπτώσεις που οι φορείς της εξουσίας παραβιάζουν το καταπίστευμα και καταπατούν τη διάκριση των εξουσιών.

Η ελληνική έκδοση συνοδεύεται από εκτενή εισαγωγική μελέτη και σχόλια, καθώς και από βιβλιογραφικές αναφορές που θα βοηθήσουν τον αναγνώστη να εμβαθύνει στη μελέτη τόσο του έργου αυτού όσο και της φιλελεύθερης πολιτικής παράδοσης γενικότερα.

Ο μεταφραστής και επιμελητής της ελληνικής έκδοσης Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης, είναι ομότιμος καθηγητής της Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τα κυριότερα βιβλία του στα ελληνικά περιλαμβάνουν: Νεοελληνικός Διαφωτισμός. Οι πολιτικές και κοινωνικές ιδέες (1996), Ιώσηπος Μοισιόδαξ, β΄ έκδοση (2004), Πολιτικοί στοχαστές των νεοτέρων χρόνων, στ΄ έκδοση (2007), Νεότερη Πολιτική Θεωρία. Θεωρίες της ελευθερίας (2016). Έχει τιμηθεί με το Βραβείο Eξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας (2016) και με το Αριστείο Ιστορικών και Κοινωνικών Επιστημών της Ακαδημίας Αθηνών (2018).

Το βιβλίο συγκεντρώνει πορτρέτα της περιόδου 1860-1940, από οικογενειακά κυρίως αρχεία, τα οποία έχουν τραβηχτεί σε φωτογραφικό στούντιο. Στις φωτογραφίες αυτές, καθώς προορίζονται για ενθύμια, δίνεται ιδιαίτερη μέριμνα στην αμφίεση και κατά συνέπεια επιστρατεύονται τα πιο καλά, κομψά ή επίσημα ρούχα που διαθέτει ο εικονιζόμενος. Η πρωτοτυπία του βιβλίου έγκειται στην αντιπαραβολή των ενδυμασιών αυτών με τις μεταμφιέσεις των ίδιων προσώπων, συνήθως επ’ ευκαιρία κάποιας γιορτής ή αποκριάτικου χορού. Στις πιο πρώιμες φωτογραφίες εικονίζονται κυρίες επί των τιμών της βασίλισσας Αμαλίας και άλλες επώνυμες γυναίκες της άρχουσας τάξης στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Στις μεταγενέστερες φωτογραφίες εμφανίζονται γόνοι επιφανών οικογενειών, όπως της οικογένειας Κριεζή, Έλληνες της διασποράς, όπως οι Καραθεοδωρή, αλλά και ευειδείς γνωστές Αθηναίες, όπως αυτές που το 1910 συμμετείχαν στην «εκτέλεσιν πλαστικών πινάκων» στο Βασιλικό Θέατρο για φιλανθρωπικό σκοπό. Οι μεταμφιέσεις πολύ συχνά συνδέονται με την καλλιτεχνική επικαιρότητα και τις έξωθεν επιρροές της εκάστοτε περιόδου, εικονογραφώντας κατ’ αυτό τον τρόπο τα γραπτά ιστορικά τεκμήρια. 

Στην εισαγωγή της, η Αφροδίτη Κούρια παρατηρεί επιπλέον: «Οι φωτογραφίες που δημοσιεύονται σε τούτη την έκδοση με θεματικό άξονα τη μεταμφίεση εμπλουτίζουν τη γνώση μας για την ελληνική υψηλή κοινωνία και τα ήθη της στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και στις πρώτες δεκαετίες του 20ού –ένα τοπίο θολό, υποφωτισμένο σε διάφορα επίπεδα. Αυτά τα οπτικά ντοκουμέντα μας ανοίγουν ένα μικρό παράθυρο σ’ αυτό τον κόσμο, ο οποίος εν πολλοίς παραμένει απροσπέλαστος στη διεπιστημονική έρευνα, κυρίως εξαιτίας της έλλειψης ιδιωτικών / οικογενειακών αρχείων ή των προβλημάτων πρόσβασης σε όσα υπάρχουν».

Αφέλια 5 - Στέργιος Στεργίου. Κίος 1921-1922 Κείμενα:  Κωστής Λιόντης
Σχεδιασμός Σειράς: Διονύσης Καψάλης
Επιμέλεια: Βασιλική Χατζηγεωργίου, Ματθίλδη Πυρλή
Έκδοση: ΜΙΕΤ, Αθήνα 2018, 109σελ.
ISBN: 978-960-250-713-1
Τιμή: 14,00€        Τιμή ΜΙΕΤ: 9,80€

Στο βιβλίο παρουσιάζονται φωτογραφίες από το αρχείο του Συριανού ερασιτέχνη φωτογράφου Στέργιου Στεργίου, το οποίο απόκειται στο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ. Κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας ο Στεργίου, ηλικίας τότε 24 ετών, υπηρέτησε ως επίστρατος πεζοναύτης σε ναυτικό άγημα το οποίο τέθηκε υπό τη Στρατιωτική Διοίκηση Προύσσης. Το άγημα διαμοιράστηκε στα Μουδανιά, την Κίο και την Προύσα και ανέλαβε την τήρηση της τάξης στην περιοχή. Ο Στεργίου παρέμεινε στην Κίο ένα χρόνο, από το καλοκαίρι του 1921 μέχρι το καλοκαίρι του 1922. Στο διάστημα αυτό αποτύπωσε φωτογραφικά την εκκένωση της Νικομήδειας αλλά και την παρουσία του αγήματος σε πόλεις της Προποντίδας. Το φωτογραφικό αρχείο του Στέργιου Στεργίου περιήλθε στο ΜΙΕΤ με δωρεά την οποία πραγματοποίησαν η κόρη του Παναγιώτα Στεργίου και ο εγγονός του Νικόλαος Καΐλης τον Μάρτιο του 2017. Το αρχείο αριθμεί συνολικά 350 αρνητικά, εκ των οποίων τα 90 σχετίζονται με την παραμονή του Στεργίου ως πεζοναύτη στην Προποντίδα, ενώ τα υπόλοιπα αποτυπώνουν τη Σύρο του Μεσοπολέμου. Οι φωτογραφίες του Στεργίου (για τις οποίες χρησιμοποίησε μια Kodak των αρχών του 20ού αιώνα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται ως πρακτική δυσκολία) έρχονται να προστεθούν στον όγκο των φωτογραφικών τεκμηρίων που διαθέτουμε σήμερα για τη Μικρασιατική Εκστρατεία.

Οι φωτογραφίες του Στεργίου αγνοούν τον τραγικό της επίλογο, ο οποίος απέχει ακόμη χρονικά. Οι παραθαλάσσιες πόλεις, οι ακτές, οι λήψεις πάνω στα πλοία δημιουργούν συνολικά την εικόνα μιας εμπόλεμης κατάστασης που ωστόσο παραμένει υπό έλεγχο και δεν εμπνέει καμία ανησυχία. Ο Στεργίου φωτογραφίζει την αναχώρηση του αγήματος από τον Πειραιά και τις μετακινήσεις του στα παράλια της Προποντίδας, τη ζωή στο στρατόπεδο και τις στρατιωτικές ασκήσεις. Επιπλέον διαμέσου αυτών των κυρίως αναμνηστικών φωτογραφιών καταγράφει σκηνές από πόλεις και χωριά της Ιωνίας που εύκολα ανακαλούν την περίοδο της ειρήνης και υπενθυμίζουν τη μακραίωνη συνύπαρξη αλλόθρησκων πληθυσμών στην περιοχή.

Ο Κωστής Α. Λιόντης υπογράφει το εισαγωγικό κείμενο, όπου, ύστερα από μια αναδρομή στις απαρχές της πολεμικής φωτογραφίας στον ελλαδικό χώρο, αναφέρεται ειδικότερα στην παρουσία και το έργο των φωτογράφων κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας και, τέλος, εξετάζει και αναλύει τις φωτογραφίες του παρόντος βιβλίου.

Έργο ζωής ενός βαθύ γνώστη της λατινικής λογοτεχνίας, η μετάφραση αυτή συνιστά την πρώτη ουσιαστική και φιλολογικά έγκυρη προσπάθεια να μεταφερθεί αυτό το θεμελιώδες έργο της κλασικής γραμματείας σε μια γλώσσα χυμώδη και ποιητική, συνάμα όμως καταληπτή και θελκτική για τον σύγχρονο αναγνώστη. Τη μετάφραση συνοδεύουν εκτενή προλεγόμενα και κατατοπιστικά σχόλια του μεταφραστή, που καθιστούν το κείμενο ακόμη πιο προσβάσιμο και συναρπαστικό.

Ο Θεόδωρος Παπαγγελής είναι καθηγητής Λατινικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.