Λόγω της γενικής απεργίας, η αυριανή (28/11/2018) διάλεξη του Γιώργου Κοροπούλη "Το σώμα και η σκιά στο Καθαρτήριο του Δάντη" θα αναβληθεί για τη Δευτέρα 3 Δεκεμβρίου 2018, την ίδια ώρα.

Δεν είναι μόνον αυτοβιογραφία το μικρό αυτό βιβλίο· είναι μια ανάπτυξη ιδεών και των θεωριών του, είναι μια καλή Εισαγωγή στο έργο του, και όχι μόνο. Θίγει όλα τα μεγάλα προβλήματα του 20ού αιώνα, αφού ο Πόππερ τον διήνυσε από την αρχή μέχρι το τέλος του (1902-1994) – μια γρήγορη ματιά στα περιεχόμενα μας πείθει. Εκτός από τις φιλοσοφικές του ιδέες, τη διανοητική και επαγγελματική του εξέλιξη, περιγράφει μοναδικά και την εποχή του. Μιλάει για τα δύσκολα λόγω του πολέμου –του Α' παγκοσμίου– παιδικά και νεανικά του χρόνια, για την πείνα και τη δυστυχία στη Βιέννη των νεανικών του χρόνων· μιλάει για τις συναναστροφές του, τις ιδεολογικές ζυμώσεις της εποχής του, για τους ανθρώπους που τον επηρέασαν, τους ανθρώπους με τους οποίους συγκρούστηκε ή ταυτίστηκε, και γενικά για το πως διαμορφώθηκε ο ιδεολογικός και φιλοσοφικός του ορίζοντας. Μιλάει για Μουσική, διατυπώνοντας απόψεις για συγκεκριμένους εκπροσώπους της, καθώς και για την εξέλιξή της διαμέσου των αιώνων από μονοφωνική σε πολυφωνική. Τελικά, το βιβλίο είναι πολύ ενδιαφέρον ακόμη και για όσους δεν ενδιαφέρονται ούτε για τη Φιλοσοφία γενικά, ούτε για τον Πόππερ ιδιαίτερα, αλλά για την Ιστορία των ιδεών και των πολιτικών εξελίξεων του 20ού αιώνα.

(από την εισαγωγή)

(από το βιβλίο)

Για πρώτη φορά σ' έναν τόμο, ένα πανόραμα της Ευρώπης του 19ου αιώνα: μιας εποχής εθνικών και κοινωνικών συγκρούσεων, από την πτώση του Ναπολέοντα μέχρι το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, από τις επαναστάσεις του 1830 και του 1848 μέχρι την ενοποίηση της Γερμανίας και της Ιταλίας, κι από τους ρωσοτουρκικούς πολέμους μέχρι τις αναταραχές στα Βαλκάνια. Ανάμεσα στα μεγάλα θέματα που πραγματεύεται το βιβλίο είναι το τέλος της αριστοκρατικής κυριαρχίας και η ανάδυση της βιομηχανικής κοινωνίας, η παρακμή της θρησκευτικής πίστης και η άνοδος της κοσμικής επιστήμης και ιατρικής, το ταξίδι της τέχνης, της μουσικής και της λογοτεχνίας από το ρομαντισμό στο μοντερνισμό, η αντικατάσταση των τιμωριών του παλαιού καθεστώτος από τη νεωτερική φυλακή, οι φεμινιστικοί αγώνες για την ισότητα και τη χειραφέτηση των γυναικών.

Κοινή σ' αυτό το ευρύ φάσμα μετασχηματισμών, ήταν η επιδίωξη της ισχύος σε όλους τους τομείς της ζωής: από τον τραπεζίτη που πάλευε για οικονομική δύναμη μέχρι το δουλοπάροικο που αγωνιζόταν να ξεφύγει από την εξουσία του γαιοκτήμονα, από το μηχανικό που πρόβαλλε την ισχύ της κοινωνίας πάνω στο περιβάλλον μέχρι τον ψυχίατρο που ζητούσε να ασκήσει τη δύναμη της επιστήμης πάνω στην ίδια την ανθρώπινη φύση.

Η συναρπαστική αφήγηση του Ρίτσαρντ Έβανς ξαναβρίσκει την αίσθηση του δέους και του θαυμασμού που διαπερνούσε αυτή τη μοναδική εποχή, όταν κυβερνώντες και κυβερνώμενοι ταξίδευαν στα αχαρτογράφητα νερά τεράστιων πολιτισμικών, πολιτικών και τεχνολογικών αλλαγών. Είναι το έργο ενός ιστορικού στο απόγειο των ικανοτήτων του, απαραίτητο για όποιους προσπαθούν να καταλάβουν την Ευρώπη, τότε και τώρα.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Στο βιβλιοπωλείο μας μπορείτε να βρείτε το τρίτομο έργο του ίδιου συγγραφέα για το Γ' Ράιχ

 

Το βιβλίο αυτό αφορά σε ένα πείραμα που έγινε πριν από 14 περίπου δισεκατομμύρια χρόνια. Ο επιστήμονας που το σχεδία­σε δεν είναι πια τριγύρω για να μας εξηγήσει τι ακριβώς έκανε και, κυρίως, τι σκοπό εξυπηρετούσε. Ήταν δε τέτοιες οι συνθήκες και η θερμοκρασία του πειράματος, που καθιστούν ανέφικτη την επανάληψή του στα γήινα εργαστήρια.

Το πείραμα αυτό ήταν η δημιουργία του ίδιου του Σύμπαντος. Όλη η ύλη και η ενέργειά του, πιστεύει η σύγχρονη επιστήμη, ήταν αρχικά συγκεντρωμένη σε ένα σημείο, ένα ιδιότυπο «κοσμικό αυγό». Μια αδιανόητη ωστόσο «Μεγάλη Έκρηξη» που επισυνέβη, οδήγησε στη μεγαλειώδη εξέλιξη του Σύμπαντος και στη σημερινή δομή του, με τα δισεκατομμύρια άστρα, γαλαξίες και πλανήτες. Ενώ κάποια στιγμή –από τύχη ή αναγκαιό­τητα– εμφανίστηκε στον πλανήτη Γη το φαινόμενο της ζωής, που έφτασε στην εξελικτική κορύφωσή του με την παρουσία του ανθρώπου. Το αξιοθαύμαστο είναι ότι αυτός ο άνθρωπος, ο έποικος ενός ιδιόμορφου πλανήτη, που ανήκει σ’ έναν ασήμαντο γαλαξία, τολμά εντούτοις να θέτει ερωτήματα που αγγίζουν την ίδια του την ύπαρξη και την ύπαρξη του κόσμου

Το βιβλίο φιλοδοξεί να παρουσιάσει, για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία, τη θεματική και τις μεθόδους του ταχύτατα αναπτυσσόμενου κλάδου της αναλυτικής φιλοσοφίας της θρησκείας, o οποίος παραμένει άγνωστος στη χώρα μας, παρά την εντυπωσιακή του επίδραση και παρουσία στον διεθνή χώρο τα τελευταία σαράντα χρόνια. Ο αναγνώστης της συλλογής θα έχει την ευκαιρία να εμβαθύνει σε ορισμένα από τα σημαντικά ζητήματα της φιλοσοφίας της θρησκείας, που εξετάζονται από τη σκοπιά της αναλυτικής παράδοσης, και να εξοικειωθεί με τη σκέψη στοχαστών οι οποίοι έχουν συμβάλει άμεσα ή έμμεσα στη σύγχρονη άνθησή της. Αναδεικνύονται νέες θεωρήσεις παραδοσιακών προβλημάτων, όπως η δυνατότητα απόδειξης της ύπαρξης του Θεού και η μεταφυσική σύλληψη της μετά θάνατον ζωής, καθώς και γνωσιολογικών ερωτημάτων για τη δικαιολόγηση και τη στήριξη της θρησκευτικής πίστης, ενώ συζητούνται οι τοποθετήσεις και η επιχειρηματολογία φιλοσόφων όπως ο Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν, ο Άλβιν Πλάντινγκα, ο Ρίτσαρντ Σουίνμπερν και ο Τζων Κόττινγκχαμ. Αν και ο κύριος στόχος του βιβλίου είναι η παρουσίαση των εξελίξεων στον χώρο της αναλυτικής φιλοσοφίας της θρησκείας, κρίθηκε ότι θα ήταν χρήσιμο να δοθεί στον αναγνώστη η ευκαιρία να έλθει σε επαφή και με τα ειδικότερα εργαλεία και τις μεθόδους της σύγχρονης αναλυτικής θεολογίας. Γι’ αυτό και συμπεριλαμβάνεται στον τόμο ένα επίμετρο, χαρακτηριστικό δείγμα αυτών των προσεγγίσεων, οι οποίες θα μπορούσαν να ενδιαφέρουν τον φιλοσοφικά προσανατολισμένο συστηματικό θεολόγο.

Οι συγγραφείς του τόμου: Μαρία Βενιέρη, Στέλιος Βιρβιδάκης, Πέγκυ Βουτσινά, Μιλτιάδης Ν. Θεοδοσίου, Μιχάλης Φιλίππου

(από την παρουσίαση του βιβλίου)

Μία πρωτότυπη παρουσίαση της περίφημης Προκυμαίας της Σμύρνης. Από την ολοκλήρωση του έργου το 1875 έως την πυρπόληση της Σμύρνης το 1922, το θαλάσσιο μέτωπο, γνωστό ως «Και», με τα πολυτελή μέγαρα, τα θέατρα και τα καφενεία, τα ξενοδοχεία και τα προξενεία και βέβαια το λιμάνι, έγινε η πιο χαρακτηριστική εικόνα της κοσμοπολίτικης πόλης και το σύμβολο μιας ολόκληρης εποχής.

Το δίτομο αυτό έργο παρουσιάζει με πρωτότυπο και εποπτικό τρόπο το «Και», την μήκους τριών και πλέον χιλιομέτρων Προκυμαία της Σμύρνης, ως ένα ενιαίο αρχιτεκτονικό, τοπογραφικό και ιστορικό σύνολο.

Το «Και» ήταν το συνώνυμο της προόδου, του κοσμοπολιτισμού και της ευμάρειας των κατοίκων της, κατά τα 47 χρόνια που μεσολάβησαν από την ολοκλήρωσή του τον Αύγουστο του 1875 μέχρι τον Σεπτέμβρη του 1922. Ακριβώς τότε όμως, η εικόνα αυτή έμελλε να αλλάξει βίαια, με την τραγική κατάληξη του ελληνοτουρκικού πολέμου, την ανακατάληψη της Σμύρνης από τον τουρκικό στρατό και τη μεγάλη πυρκαγιά που ακολούθησε. Μεγάλο μέρος των κτισμάτων της Προκυμαίας χάθηκε ανεπιστρεπτί και ό,τι είχε επιζήσει έπεσε μοιραία, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, θύμα της νέας ανοικοδόμησης της πόλης ως σύγχρονης Ιζμίρ.

Η παρούσα έκδοση αποτελεί τον καρπό πολυετούς έρευνας των συγγραφέων, οι οποίοι αξιοποίησαν το σύνολο των διαθέσιμων πηγών (βιβλιογραφία, τύπο, φωτογραφίες, χάρτες, εμπορικούς οδηγούς κ.ο.κ.) στην Ελλάδα και διεθνώς.

Μελετήθηκαν εκατοντάδες καρτ-ποστάλ και πανοράματα, όπου αποτυπώνονται τα μεγαλοπρεπή ιδιωτικά μέγαρα, θέατρα, καφέ, προξενεία, λέσχες και ξενοδοχεία του «Και», καθώς και η ζωηρή κίνηση του λιμανιού.

Πρόκειται για τις διαφορετικές πτυχές του δημόσιου και ιδιωτικού βίου της Σμύρνης, μιας σημαντικής πόλης-κόμβου που, αν και βρισκόταν στην Ανατολή, ανέπνεε για αιώνες τον αέρα της Δύσης.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ιστορία των ενοίκων του «Και», που αποτελούσαν μέλη μίας δυναμικής, πολυεθνικής κοινωνίας.

Με βάση τα παραπάνω, το καθένα από τα 200 και πλέον κτίσματα που καταγράφηκαν, μελετήθηκε και σχεδιάστηκε ξεχωριστά, ενώ με την χρήση ψηφιακής τεχνολογίας επιχειρήθηκε για πρώτη φορά μία συνολική ανασύσταση του παραλιακού μετώπου της Σμύρνης, που συμπληρώνεται με πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Μπορεί τα πάντα στη Σμύρνη να έχουν αλλάξει, όμως εκείνη συνεχίζει να επιζεί στη συλλογική μνήμη μέσα από τη μελέτη της ιστορίας της. Έναν νοερό περίπατο σε ένα εμβληματικό τμήμα της, το θρυλικό «Και», προσφέρει αυτό το βιβλίο, ζωντανεύοντας μέσα από τις σελίδες του την οριστικά χαμένη «χρυσή εποχή» της Σμύρνης.

(παρουσίαση από τις Εκδόσεις Καπόν)

Η Έκτη Εννεάς του Πλωτίνου (204-270 μ.Χ.) έχει σχεδιαστεί ώστε να συμπεριλάβει ορισμένα από τα πιο σημαντικά, αλλά ταυτόχρονα και τα πιο απαιτητικά ως προς την κατανόησή τους έργα του συγγραφέα. Η θεματολογία της περιλαμβάνει τις βασικές δομικές αρχές που διέπουν τον νοητό κόσμο και, τον συνέχουν σε ένα ενιαίο οργανικό σύνολο, το οποίο ρυθμίζεται από την τάξη που του προσδίδουν, μεταξύ άλλων, οι ειδητικοί αριθμοί, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο ο χώρος των αισθητών μετέχει στο σύστημα των νοητών οντοτήτων, έτσι ώστε να αποτελέσει ένα εύτακτο και αρμονικό ομοίωμα εκείνου. Κορυφώνεται με τρεις πραγματείες οι οποίες ασχολούνται με το θέμα της εξάρτησης του συνόλου του νοητού κόσμου από μια υπέρτατη αρχή, που όμως μπορεί να προσεγγιστεί μόνο μέσα από ένα υπερβατικό βίωμα μυστικιστικού χαρακτήρα.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Στο βιβλιοπωλείο μας μπορείτε να βρείτε και τους υπόλοιπους τόμους του έργου του Πλωτίνου

Το ΜΙΕΤ συμμετέχει στις εκδηλώσεις του Δήμου Αθηναίων «Αθήνα 2018 - Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου», φιλοξενώντας στο Βιβλιοπωλείο του, Αμερικής 13, ανθρώπους από τον κόσμο του βιβλίου για να συνομιλήσουν για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του:

Από την τυπογραφία του μετάλλου στο ηλεκτρονικό βιβλίο

Βιβλιοπωλείο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), Αμερικής 13.

Δευτέρα 19 Νοεμβρίου, Ώρα: 20:30

Ελεύθερη συμμετοχή.

Πληροφορίες: 210-3614143

Το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης διοργανώνει Έκθεση και δημοπρασία έργων τέχνης στο Μέγαρο Εϋνάρδου (Αγ. Κωνσταντίνου 20 & Μενάνδρου). Η έκθεση θα εγκαινιαστεί την Τρίτη 20 Νοεμβρίου 2018, στις 8.00 μ.μ., και η δημοπρασία θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 1 Δεκεμβρίου 2018, στις 7.00 μ.μ., από τον Πέτρο Βέργο.

Αφορμή για την έκθεση και τη δημοπρασία στάθηκε η ανάγκη χρηματοδότησης για την αποκατάσταση του κτιρίου του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ, ενός τετραώροφου διατηρητέου, που έχει χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού «έργο τέχνης». Οι επισκευές για τη διάσωση του κτιρίου κρίνονται απαραίτητες τόσο για τη σωστή φύλαξη των συλλογών όσο και για την ασφάλεια των εργαζομένων και των ερευνητών. Στις συλλογές του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ φυλάσσονται αρχεία ιστορικών προσωπικοτήτων και λογοτεχνών, φωτογραφίες και καρτ ποστάλ, βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες, τεκμήρια της καλλιτεχνικής ζωής, χάρτες, εφήμερα. Τα πλούσια ίχνη δύο αιώνων επιτρέπουν την πολύτροπη κατανόηση και ανασύνθεση πτυχών της ιστορίας και του πολιτισμού της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας. Η πρόσβαση στις συλλογές του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ είναι ελεύθερη και τις τελευταίες δεκαετίες αποτελεί μία από τις κυριότερες εστίες προαγωγής της έρευνας στον χώρο των ανθρωπιστικών σπουδών.

Το διατηρητέο τετραώροφο κτίριο του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ αγοράστηκε το 1986 και αποκαταστάθηκε το 1990. Η συμβολή των εικαστικών τεχνών στην απόκτησή του ήταν καθοριστική, καθώς μέρος του κόστους καλύφθηκε από δύο δημοπρασίες έργων που προσέφεραν καλλιτέχνες και συλλέκτες. O διαρκής εμπλουτισμός των αρχειακών πηγών και η αύξηση των ερευνητών που καθημερινά τις αξιοποιούν συνέβαλε στην καταπόνηση του κτιρίου.

Για την κάλυψη του κόστους των εργασιών αυτών, το ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ στρέφεται στον κόσμο του πολιτισμού και των γραμμάτων, στους χρήστες των συλλογών του, στους παλιούς και νέους φίλους του και προχωρά σε ποικίλες δράσεις με στόχο τη συγκέντρωση χρημάτων. Μία από αυτές τις δράσεις είναι η έκθεση και η δημοπρασία έργων τέχνης. Απευθυνθήκαμε σε φίλους του Ιδρύματος, καλλιτέχνες, τις οικογένειές τους και συλλέκτες, προκειμένου να μας προσφέρουν έργα για τη δημοπρασία. Ομόθυμα και συγκινητικά, όλοι έσπευσαν να συνδράμουν, προσφέροντας έργα τους για τον σκοπό αυτόν. Συγκεντρώθηκαν περίπου εκατό έργα: ζωγραφικά, χαρακτικά, γλυπτά, σχέδια, φωτογραφίες των παρακάτω καλλιτεχνών.

Τζούλια Ανδρειάδου, Κωστής Αντωνιάδης, Μιχάλης Αρφαράς, Αντώνης Βολανάκης, Χρύσα Βουδούρουγλου, Ανδρέας Βουρλούμης, Άρις Γεωργίου, Μανόλης Γιανναδάκης, Δημήτρης Γράνης, Κλεοπάτρα Δίγκα, Θανάσης Εξαρχόπουλος, Κατερίνα Ζαχαροπούλου, Ειρήνη Ηλιοπούλου, Αλέξανδρος Ίσαρης, Στράτος Καλαφάτης, Μάρκος Καμπάνης, Ηρώ Κανακάκη, Βάσος Καπάνταης, Νίκη Καραγάτση, Κυριάκος Κατζουράκης, Μιχάλης Κατζουράκης, Μπόρις Κιρπότιν, Δημοσθένης Κοκκινίδης, Μαρία Κομπατσιάρη, Γιάννης Κόττης, Ευγενία Κουμαντάρου, Πελαγία Κυριαζή, Αλέξης Κυριτσόπουλος, Αλέκος Λεβίδης, Κλέαρχος Λουκόπουλος, Robert Mc Cabe, Κλειώ Μακρή, Θανάσης Μακρής, Μιχάλης Μανουσάκης, Τάσος Μαντζαβίνος, Γιώργος Μαυροΐδης, Χριστίνα Μήτρεντσε, Γιάννης Μιχαηλίδης, Γιάννης Μόραλης, Χρήστος Μποκόρος, Χρόνης Μπότσογλου, Χριστίνα Νάκου, Λία Ναλμπαντίδου, Νίκος Νικολάου, Κοσμάς Ξενάκης, Βάνα Ξένου, Ασπασία Παπαδοπεράκη, Νίκος Παπαδόπουλος, Αβραάμ Παυλίδης, Κοσμάς Παυλίδης, Νίκος Περάκης, Πάρις Πετρίδης, Γιώργος Ρόρρης, Κύριλλος Σαρρής, Δήμητρα Σιατερλή, Μάριος Σπηλιόπουλος, Παναγιώτης Τέτσης, Πραξιτέλης Τζανουλίνος, Βίκυ Τσαλαματά, Άννα Φιλίνη, Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Γιώργος Χατζημιχάλης, Μαρία Χουλάκη, Γιάννης Ψυχοπαίδης.

Εγκαίνια: Τρίτη 20 Νοεμβρίου 2018, στις 8.00 μ.μ.

Διάρκεια έκθεσης: Τρίτη 20 έως Παρασκευή 30 Νοεμβρίου 2018

Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη έως Παρασκευή, 12.00 – 18.00, Σάββατο 11.00 – 17.00

Ημέρα δημοπρασίας: Σάββατο 1 Δεκεμβρίου 2018, στις 7.00 μ.μ.

Διαβάζουμε ένα γράμμα, ένα ποίημα, ένα βιβλίο. Πώς διαβάζουμε όμως ένα έργο τέχνης; Έναν πίνακα ζωγραφικής τον κοιτάζουμε, μπορεί να τον θαυμάζουμε αμέσως ή να μας αφήνει αδιάφορους, ακόμη και να μας δυσαρεστεί, και τότε τον προσπερνάμε. Όταν όμως τον παρατηρούμε επίμονα, και βέβαια πάντα από απόσταση, όπως στην αίθουσα ενός μουσείου, νιώθουμε ότι σταθήκαμε ώρα μπροστά του όχι μόνο επειδή μας ευχαριστεί η θέασή του, αλλά γιατί ακριβώς έχει και κάτι να μας πει, να μας αφηγηθεί. Αρχίζουμε τότε και αναγνωρίζουμε ότι, «γραμμένος» σε μια δική του γλώσσα, ο πίνακας απαιτεί από μας να τον «διαβάσουμε». Αυτή την παράδοξη αναγνωστική λειτουργία της ιδιωματικής γλώσσας της ζωγραφικής επιχειρεί να αναλύσει στο δοκίμιό του ο Λουί Μαρέν˙ να φωτίσει τα διασταυρούμενα όρια του νοητού και του ορατού: από την παραστατική συμβολική ζωγραφική του Νικολά Πουσσέν ‒όπου την αφήγηση αναλαμβάνει ο μύθος και η Ιστορία‒, διατρέχοντας την τέχνη του 17ου-18ου αιώνα μέσα από τις σιωπηλές νεκρές φύσεις των Φιλίπ ντε Σανπαίν, Λυμπέν Μπωγκέν και Ζαν Μπατίστ Σιμεόν Σαρντέν, ώς τη μοντέρνα τέχνη, με παραδείγματα την αφηρημένη ζωγραφική των Πητ Μόντριαν και Πάουλ Κλέε, ο συγγραφέας αναδεικνύει την καθολικότητα και την αυτονομία της ζωγραφικής απεικονιστικής σημασίας, περιγράφοντας την απόλαυση του βλέμματος όταν αυτό κατορθώνει να διαβάζει σαν γράμμα το ορατό και να κοιτάζει σαν ύλη το νοητό. 

Ο Louis Marin (1931-1992) είναι Γάλλος φιλόσοφος, ιστορικός, σημειολόγος και κριτικός της τέχνης. Με το πλούσιο και ρηξικέλευθο συγγραφικό, διεπιστημονικό του έργο κατάφερε να αντιπαραβάλει και να συγκεράσει έννοιες και μεθόδους κυρίως της φιλοσοφίας, της ιστορίας και της γλωσσολογίας, μελετώντας και εδραιώνοντας την ιστορία των σημειωτικών συστημάτων ‒που υπήρξε και το αντικείμενο της διδασκαλίας του στην École Pratique des Hautes Études του Παρισιού (1978-1992)‒ και την πολιτική ανάλυση της αναπαράστασης. Συνέβαλε αποφασιστικά στη διερεύνηση της θεωρητικής σχέσης ανάμεσα στην «ισχύ των σημείων» και στα «σημεία της εξουσίας», αλλά και στην εφαρμογή της σημειολογίας της ζωγραφικής, ανανεώνοντας το διάλογο μεταξύ κλασικισμού και νεωτερικότητας. Η θεματική του αναζήτηση επικεντρώθηκε σε θεολογικοπολιτικά δοκίμια, στον Μπλαιζ Πασκάλ, στον Νικολά Πουσσέν, στον γαλλικό 17ο αιώνα και στην ιταλική ζωγραφική του 15ου, στην αυτοβιογραφία, στην αφηγηματολογία. Τήρησε ουσιώδεις αποστάσεις από τον σύγχρονο ή προγενέστερο της εποχής του δομισμό, αντλώντας απ’ αυτόν αναλυτικά εργαλεία και συγχρόνως θέτοντας καίρια ερωτήματα για την έκβασή του. Σημαντικά έργα του: La critique du discours (1975), Le récit est un piège (1978), Le portrait de rois (1981), De la représentation (1993), Des pouvoirs de l’image (1993), L’écriture de soi (1999).

Το ελληνικό κράτος δημιουργείται το 1828 εκ του μηδενός και αλλάζει ριζικά την ζωή των ανθρώπων που το δημιούργησαν με την φαντασία τους και με την επαναστατική τους πράξη. Τους επιβάλλει την αυθεντία και την νομιμότητά του, την βία και την εξουσία του· ελέγχει την αναμεταξύ τους βία· τέμνει, δικάζει και τιμωρεί· εκπαιδεύει τους νέους και τις νέες, τους μαθαίνει τον νόμο, την τάξη, την υποταγή, τον πατριωτισμό. Και εκείνοι, με την σειρά τους, απορρίπτουν αυτό το κράτος υποκύπτοντας, το στελεχώνουν για να το χρησιμοποιούν εναντίον αλλήλων, το περιβάλλουν με τα εθνικά σύμβολα και το στηρίζουν, το διεκδικούν και εξεγείρονται για να το καταλύσουν και να το θεσμίσουν εξ υπαρχής. Εκείνοι διατυπώνουν τις εθνικιστικές του φαντασιώ­σεις, εκείνες μεταδίδουν στα παιδιά τους τις αλυτρωτικές του προσδοκίες και, όλοι μαζί, ακολουθούν τις σημαίες του, τροφοδοτούν με φόρους τα ταμεία του και με αίμα τους πολέμους του. 

Γράφοντας το βιβλίο αυτό, σκοπός μου δεν ήταν να διηγηθώ «τι έγινε», αλλά να κατανοήσω το «γιατί έγινε». Δεν ήταν να διηγηθώ μια ιστορία, αλλά να την ερμηνεύσω. Να εξηγήσω την Ιστορία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας με τους Έλληνες να φαντάζονται μιαν από τις πρωιμότερες δημοκρατίες στον κόσμο και να την διαμορφώνουν βυθισμένοι σε εξάρσεις ενθουσιασμού και σε εμφύλια μίση, να παλεύουν με την αστάθεια που τους επέβαλλε η μοίρα της χώρας, η θέση της στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, και να σκορπούν το αίμα τους αντιμετωπίζοντας αυτοκρατορίες και αψηφώντας υπερδυνάμεις. Και με αυτήν την Ιστορία, ήθελα να μιλήσω όχι μόνο στον ιστορικό, στον ανθρωπολόγο, στον οικονομολόγο, αλλά και στις μαθήτριες και στους φοιτητές και στους γενικούς αναγνώστες, αυτούς που αγαπούν το διάβασμα ή και όσους ακόμη δεν το συνηθίζουν. Είναι τα πρόσωπα που περιδιαβάζουν συνεχώς στην σκέψη του κάθε συγγραφέα και οδηγούν το χέρι και την καρδιά του. Είναι τα πρόσωπα που έχουν από τον συγγραφέα μόνο δύο απαιτήσεις: να μοιραστεί μαζί τους την όποια γνώση του, προσφέροντάς τους και ολίγη ευχαρίστηση. Δύο μόνο απαιτήσεις, αλλά μεγάλες: επιβάλλουν στον συγγραφέα σαφήνεια, απλότητα και καλαισθησία γραφής. Επειδή αυτοί είναι οι μόνοι τρόποι που έχει ένας συγγραφέας για να πλησιάσει πραγματικά τον αναγνώστη, την αναγνώστρια – κοιτάζοντάς τους στα μάτια. 

Ο ιστορικός Γ. Β. Δερτιλής, μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας και ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, έχει εκλεγεί καθηγητής στην ÉHÉSS (Παρίσι, 2000-2010), καθώς και επισκέπτης καθηγητής στο Harvard, στην Οξφόρδη και στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Φλωρεντίας. Βιβλία και άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε διάφορες γλώσσες. (www.dertilis-history.gr) (πηγή: ΠΕΚ)

Οι Εκδόσεις Κύζικος παραδίδουν στο αναγνω­στικό κοινό την αφήγηση του Ιωάννη Τεβεκέλη, γεννημένου το 1909 στο Γκιούλμπαξε (Gülbahçe), ένα μικρό χωριό δίπλα στα Βουρλά της Μικράς Ασίας. Η σύντομη μαρτυρία του μας μεταφέρει στην περιοχή εκείνη, την περίοδο από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον πρώτο διωγμό των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, μέχρι τις ημέρες της Μικρασια­τικής καταστροφής. Το μεγαλύτερο μέρος της μαρτυρίας περιγράφει την πολύμηνη και δραματική περιπλάνησή του, με μια ομάδα 65 πατριωτών στα βουνά της Ερυθραίας, αμέσως μετά την αποχώρηση του Ελληνι­κού Στρατού από τη Μικρά Ασία, και τη διάσωσή τους, τελικά, στη Μυτιλήνη.

Σ’ αυτό το εξαιρετικά πρωτότυπο και καθηλωτικό βιβλίο ο Ρόμπερτ Γκέργουορθ μάς καλεί να ξανασκεφτούμε την πραγματική κληρονομιά του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

                   Βραβείο Tomlinson Καλύτερο βιβλίο του 2016 για το Times Literary Supplement

Για τους δυτικούς Συμμάχους η 11η Νοεμβρίου 1918 ήταν πάντα μια σημαντική ημερομηνία, σημάδι του τέλους ενός πολέμου που είχε αφανίσει μια γενιά και της δικαίωσης των τρομερών θυσιών τους με την πλήρη κατάρρευση των κύριων εχθρών, της Γερμανικής, της Αυστρο-Ουγγρικής και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Όμως για μεγάλο μέρος της υπόλοιπης Ευρώπης, ήταν μια μέρα χωρίς σημασία, καθώς η μία χώρα μετά την άλλη καταποντιζόταν σε εφιαλτικές συγκρούσεις. Η περίοδος αμέσως μετά τον πόλεμο αποδείχθηκε καταστροφική σε μεγάλο βαθμό για το μέλλον της Ευρώπης, καθώς χώρες που ανήκαν και στα δύο εμπόλεμα στρατόπεδα ρημάχτηκαν από επαναστάσεις, πογκρόμ, μαζικές απελάσεις και νέες σημαντικές στρατιωτικές συγκρούσεις. Ενώ στα περισσότερα μέρη ο Μεγάλος Πόλεμος ήταν αναμέτρηση ανάμεσα σε κρατικά στρατεύματα, σ’ αυτές τις νέες συγκρούσεις εμπλέκονταν κυρίως άμαχοι και παραστρατιωτικές δυνάμεις. Εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν στην κεντρική, την ανατολική και τη νοτιοανατολική Ευρώπη για να συγκροτηθούν η ΕΣΣΔ και μια σειρά από αδύναμα και εξαντλημένα μικρά νέα κράτη. Παντού υπήρχαν άνθρωποι που ήθελαν να πάρουν εκδίκηση από πραγματικούς και φανταστικούς εχθρούς, καθώς η ζωή τους δηλητηριάστηκε από το αίσθημα της αδικίας. Μόλις μία δεκαετία αργότερα η άνοδος του Γ΄ Ράιχ και άλλων ολοκληρωτικών καθεστώτων τούς έδωσε την ευκαιρία που ζητούσαν.

(Από την παρουσίαση του βιβλίου)

Το βιβλίο αυτό έχει να κάνει με την αλλαγή. Αυτό που ονομάζεται Μεσαίωνας ή Μέσοι Χρόνοι διήρκησε μια χιλιετία, από το 500 μέχρι το 1500 και η Ευρώπη, που αποτελεί το θέμα αυτού του βιβλίου, ήταν ένα πολύ διαφορετικό μέρος στα τέλη αυτής της περιόδου απ’ ό,τι στις αρχές της. 

Η διάλυση της δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, οι μεταρρυθμίσεις του Καρλομάγνου, η φεουδαρχική επανάσταση, η πρόκληση των αιρέσεων, η καταστροφή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η ανοικοδόμηση των ύστερων μεσαιωνικών κρατών, ο όλεθρος του Μαύρου Θανάτου – χωρίς αμφιβολία, ο ευρωπαϊκός Μεσαίωνας υπήρξε μια χιλιετία πλούσια σε εξελίξεις, κρίσεις και ανατροπές. Το βιβλίο αυτό δίνει μια πρωτότυπη, πολυπρισματική θεώρησή της, παρακολουθώντας τους παράλληλους μετασχηματισμούς σε ποικίλα πεδία (κοινωνικούς, οικονομικούς, πολιτικούς, πολιτισμικούς) και αναδεικνύοντας μέσα από διαφωτιστικά στιγμιότυπα την επίδρασή τους τόσο στις ζωές των ανθρώπων όσο και στις διεθνείς συγκυρίες. Ο διακεκριμένος ιστορικός Κρις Γουίκαμ προσφέρει έτσι μια νέα σύλληψη της Ευρώπης από την πτώση της Ρώμης μέχρι τη Μεταρρύθμιση και μαζί μια προκλητική αναθεώρηση της σημασίας των Μέσων Χρόνων.

Το ανέκδοτο πολεμικό ημερολόγιο του Επαμεινώνδα Σχινά όπου καταγράφει την συμμετοχή του στο Ελληνικό Εκστρατευτικό Σώμα καλύπτει καθημερινά την περίοδο από την 15 Νοεμβρίου 1950 μέχρι την 15 Αυγούστου 1951. Το ημερολόγιο κατέχει σαφώς την θέση ιστορικής πηγής αλλά είναι και μια προσωπική κατάθεση λόγου με αυτοβιογραφικές αναφορές. Ως ιστορική πηγή είναι ένα από τα ελάχιστα ημερολόγια που δημοσιοποιούνται από Έλληνες που συμμετείχαν στον πόλεμο της Κορέας. Η τακτικότητα των εγγραφών, η εντυπωσιακή ακρίβεια των πραγματολογικών αναφορών (μια απλή αντιπαραβολή με την επίσημη ιστορία της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού θα πείσει και τον πλέον δύσπιστο) και το εύρος των αναφορών, προσδίδουν ακόμα μεγαλύτερη αξία στο κείμενο. Ένα κείμενο που είναι αυθόρμητο, έμφορτο συγκινησιακά και βαθιά ανθρώπινο. Λυρικό και φυσιολατρικό. Με αναφορές στην καθημερινότητα. Με σεβασμό στον ντόπιο πληθυσμό που τόσο υπέφερε. Χωρίς ηρωικές ή αντιηρωικές κορώνες. Μια ψύχραιμη και ευαίσθητη ματιά μέσα στη δίνη του πολέμου. Ένα κείμενο ανιδιοτελές. Το βιβλίο συμπληρώνεται με ανέκδοτο φωτογραφικό υλικό, επιστολές και ένα επιθεωρησιακό σκετς που ανέβηκε στο θεατράκι του ΕΚ.Σ.Ε. στην Κορέα. 

Προλογίζει ο Αναπληρωτής Καθηγητής του τμήματος Ιστορίας & Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου Γιώργος Καζαμίας. Το βιβλίο επιμελήθηκαν ο Θανάσης Αθανασιάδης και ο Ηλίας Καφάογλου.

(Από την παρουσίαση του βιβλίου)

"Θαυμάζοντας πρόσφατα, γιὰ πολλοστὴ φορά, τὸ ὑπέροχο ἄγαλμα τοῦ Ἀπόλλωνα (γύρω στὸ 500 π.Χ.) στὸ Ἀρχαιολογικὸ Μουσεῖο τοῦ Πειραιᾶ, ἔκανα κάποιες σκέψεις περὶ τοῦ κάλλους ὅπως τόσο μοναδικὰ καὶ ἀνεπανάληπτα τὸ ἐκφράσανε οἱ Ἕλληνες διαχρονικά, τόσο μέσω τῆς ἀρχαιοελληνικῆς ἀγαλματοποιίας ὅσο καὶ μέσω τῆς ὀρθόδοξης εἰκονογραφίας. Ἡ δύναμη τοῦ κάλλους τῆς ἑλληνικῆς τέχνης εἶναι πνευματική, ὄχι αἰσθητικὴ καὶ ἀκόμα λιγότερο διακοσμητική. Ἀποβλέπει πρωτίστως στὴν ἀγωγὴ ψυχῶν καὶ δευτερευόντως στὴν τέρψη ὀφθαλμῶν. Τοῦτο εἶναι ἐμφανέστερο στὴν ὀρθόδοξη εἰκονογραφία ποὺ ἐπὶ αἰῶνες ἐξέφρασε τὸ κάλλος ὑπὸ τὴν ἀρχαιοελληνικὴ ἔννοια τῆς πνευματικότητας, ἡ ὁποία διόλου τυχαῖα ἐκφράζεται καὶ ὡς ὕψιστη αἰσθητική. Στὴ Δύση ὡστόσο τὰ πράγματα ἐξελίχθηκαν διαφορετικά. Γιὰ νὰ παραμείνουμε γιὰ συγκριτικοὺς λόγους στὸ χῶρο τῆς ζωγραφικῆς, τὸ λειτουργικὸ περιεχόμενο τῆς εἰκόνας στὴ Δύση χάθηκε ἤδη ἀπὸ τὸν 13ο αἰώνα καὶ πάντως ὁπωσδήποτε μετὰ τὸν Τζιόττο (Giotto, περ. 1266-1337). Τοῦτο βέβαια συνέβη σταδιακὰ καθὼς ξέπεφτε τὸ θρησκευτικὸ αἴσθημα καὶ γινόταν κοσμικό. Ἔτσι, ἀπὸ τὴν Ἰταλικὴ χερσόνησο ἄρχισε ἡ Δύση νὰ παρεκκλίνει καὶ νὰ μὴ φιλοτεχνεῖ εἰκόνες ἀλλὰ πίνακες θρησκευτικοῦ περιεχομένου."

(από το βιβλίο)

Η νεοελληνική ιστορία διασταυρώθηκε με τον προτεσταντισμό, στο πρόσωπο κυρίως και τη δράση του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλλου Λουκάρεως, το κίνημα όμως αυτό δεν ρίζωσε στην Ελλάδα. Οι Έλληνες δεν γνωρίζουμε τι είναι και τι πιστεύουν οι προτεστάντες, δεν τους έχουμε συναναστραφεί στα χωριά και τις πόλεις μας, και γι’ αυτό ίσως διατηρούμε μια καχύποπτη ή και εχθρική στάση απέναντί τους. Όσο όμως και αν αγνοούμε ή εχθρευόμαστε τη Μεταρρύθμιση, ζούμε και εμείς, οι σημερινοί Έλληνες, στον κόσμο που εκείνη δημιούργησε, στον κόσμο δηλαδή της ατομικότητας, με όλα όσα αυτή συνεπάγεται στο ηθικό, κοινωνικό και πολιτικό πεδίο. Ταυτόχρονα βεβαίως ζούμε και σε έναν κόσμο που έχει γεννηθεί από εντελώς διαφορετικές ιστορικές διαδικασίες, που συνδέονται με το Βυζάντιο και το τέλος του, και με την οθωμανική κυριαρχία και το τέλος της.

Η ιστορική, θεολογική και πολιτική προσέγγιση της Μεταρρύθμισης και των επιπτώσεών της που αποπειραθήκαμε στο συνέδριο δεν φιλοδοξεί να καλύψει ένα κενό παιδείας, μάλλον να το επιβεβαιώσει θέλει και να υπαινιχθεί ότι αξίζει τον κόπο να τη γνωρίσουμε καλύτερα και στον τόπο μας.

Οι συγγραφείς του τόμου: Περικλής Βαλλιάνος, Κώστας Γαγανάκης, Γιώργος Γρηγορίου, Ανδρονίκη Διαλέτη, Σταύρος Ζουμπουλάκης, Γιώτης Κανταρτζής, Ιωάννης Κυριακαντωνάκης, Θάνος Λίποβατς, Γρηγόρης Μολύβας, Θεοδόσης Νικολαΐδης, Πάρις Παπαγεωργίου, Αργύρης Πέτρου, Γιώργος Πλακωτός, Αντώνης Λ. Σμυρναίος, Γιάννης Τσεβάς

Τον Απρίλιο του 1917, όταν η παραίτηση του τσάρου Νικόλαου συντάραξε την εμπόλεμη Ευρώπη, ο μελλοντικός ηγέτης της επανάστασης των μπολσεβίκων Βλαντιμίρ Λένιν βρισκόταν πολύ μακριά, εξόριστος στη Ζυρίχη. Μόλις πληροφορήθηκε τα νέα, αποφάσισε να επιστρέψει στο Πέτρογκραντ. Αλλά για να φτάσει εκεί, έπρεπε να διασχίσει τη Γερμανία, κάτι που σήμαινε να δεχτεί βοήθεια από τον πιο θανάσιμο εχθρό της Ρωσίας. Η γερμανική κυβέρνηση από τη μεριά της είδε μια ευκαιρία να αποσταθεροποιήσει ακόμη περισσότερο τη Ρωσία επιτρέποντας στον Λένιν και τη μικρή ομάδα επαναστατών που τον συνόδευε να επιστρέψουν. Κάποιοι πίστευαν ότι ο Λένιν ήταν απλώς ένας «χρήσιμος ηλίθιος», άλλοι ότι θα τον φυλάκιζαν και θα τον εκτελούσαν αμέσως, άλλοι πάλι ότι είχε στην πραγματικότητα ελάχιστους οπαδούς κι ακόμη λιγότερη επιρροή. Όπως έμελλε να αποδειχτεί, έκαναν όλοι μεγάλο λάθος. Αντλώντας από ένα εντυπωσιακό σύνολο πηγών και πρωτοεμφανιζόμενου αρχειακού υλικού, η Κάθριν Μέριντεϊλ προσφέρει μια καθηλωτική περιγραφή αυτού του σιδηροδρομικού ταξιδιού με τους ασυνήθιστους επιβάτες, που έμελλε να αλλάξει τον κόσμο, καθώς και των συνωμοσιών και τεχνασμάτων που χρειάστηκαν για την πραγματοποίησή του – με φόντο, μεταξύ άλλων, τη μισοξεχασμένη φιλελεύθερη επανάσταση της Ρωσίας. Όταν ο Λένιν έφτασε στον διάσημο πια Σταθμό Φιλανδίας του Πέτρογκραντ έβγαλε έναν εκρηκτικό λόγο μπροστά στο παθιασμένο πλήθος. Απλός και ακραίος, ο λόγος αυτός έχει συγκριθεί με μνημειώδη κείμενα όπως το Διάταγμα των Μεδιολάνων και οι 95 θέσεις του Μαρτίνου Λούθηρου. Ήταν η στιγμή που η Ρωσική Επανάσταση έγινε Σοβιετική, η γένεση ενός συστήματος εξουσίας και πίστης που άλλαξε για πάντα την ιστορία της Ρωσίας και μεταμόρφωσε το διεθνές πολιτικό κλίμα.

(από την παρουσίαση του βιβλίου)

Ο τόμος αυτός περιλαμβάνει μελέτες ερευνητών του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών, αφιερωμένες σε θέματα της ιστορίας της Μυκόνου από την εποχή της λατινικής κυριαρχίας έως τον αρχόμενο 20ό αιώνα. Τα κείμενα αποτελούν επεξεργασμένες μορφές ανακοινώσεων, που παρουσιάστηκαν στη Μύκονο την άνοιξη του 2016 και του 2017, στο πλαίσιο των σεμιναρίων με τίτλο "Όψεις της νεότερης ιστορίας της Μυκόνου", που διοργάνωσε η Κοινωφελής Δημοτική Επιχείρηση Περιβάλλοντος, Παιδείας και Ανάπτυξης Μυκόνου (ΚΔΕΠΠΑΜ) σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΙΙΕ/ΕΙΕ). Ο τόμος διέπεται από τη λογική των σεμιναρίων εκείνων, τα οποία δεν επιδίωκαν να προσφέρουν μια γενική συνεκτική αφήγηση της ιστορικής διαδρομής της Μυκόνου ούτε να καλύψουν το σύνολο της θεματολογίας της μυκονιάτικης ιστορίας. Δεν είχαν επίσης σκοπό να αποτελέσουν κάποιας μορφής εκλαΐκευση της ιστορικής έρευνας. Υπάκουαν σε μία διαφορετική λογική, η οποία πιστεύουμε δοκιμάστηκε με επιτυχία στη διάρκεια των συναντήσεων και των συζητήσεων που ακολούθησαν τώρα στην έκδοση αυτή βρίσκει και τη γραπτή της έκφραση. Στόχος λοιπόν ήταν οι εισηγήσεις των ομιλητών να γνωρίσουν στο κοινό της Μυκόνου όψεις της ιστορικής έρευνας που διεξάγεται στο ΙΙΕ, παίρνοντας αφορμή από θέματα που σχετίζονται με την ιστορία του νησιού. Δεν απέβλεπαν δηλαδή να "εκλαϊκεύσουν" ή να απλουστεύσουν την επιστημονική έρευνα αλλά να φέρουν σε επαφή τους ακροατές -και τώρα τους αναγνώστες- με ζητήματα με τα οποία ο κάθε εισηγητής είχε αναμετρηθεί στο δικό του ερευνητικό πεδίο, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι θα βρίσκουν εφαρμογή ή υποδοχή στην περίπτωση της Μυκόνου. [...]

(Από τον πρόλογο)

Ο τόμος περιλαμβάνει ανακοινώσεις που έγιναν στο συνέδριο «Έλεγχος ιδεών και λογοκρισία από τις απαρχές της ελληνικής τυπογραφίας μέχρι το Σύνταγμα του 1844», το οποίο διοργανώθηκε τον Νοέμβριο του 2015 στη Λευκωσία από το Πανεπιστήμιο Κύπρου και το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών/Ε.Ι.Ε. Στόχος του συνεδρίου ήταν να θέσει μια σειρά από ερωτήματα που μέχρι τότε δεν είχαν απασχολήσει συστηματικά την έρευνα: ποια ήταν τα όρια της ελευθερίας του λόγου στην ελληνική κοινωνία των Νέων Χρόνων και των πρώτων χρόνων του ελληνικού κράτους; Ποια έκταση και ποιες μορφές είχε ο έλεγχος ιδεών; Ποιους μηχανισμούς χρησιμοποίησε για να υποτάξει την αστική δημοσιότητα που διαμορφωνόταν σταδιακά με την ανάπτυξη της ελληνικής τυπογραφίας και βιβλιαγοράς;

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

«Είθε οι ενδεείς ούτοι κόποι μας να καταστώσι χρήσιμοι! Είθε να γείνωσι πρόδρομοι μεγάλων κατορθωμάτων! Αι τερπναί προσδοκίαι των Ελλήνων να πληρωθώσιν, ο δε σταυρός, επερειδόμενος επί του σκήπτρου και της σπάθης, να μεταφέρη θριαμβευτικώς τας ελληνικάς σημαίας μέχρι περάτων!...»

Μέσα από το οδοιπορικό του Βασίλειου Νικολαΐδη σε Μακεδονία, Θεσσαλία και Ήπειρο-Αλβανία, ανιχνεύονται οι αρμοί του ελληνικού αλυτρωτισμού, ενώ συγχρόνως εξιστορούνται οι τύχες της αγνότατης έως σήμερα λιθόγραφης Στρατιωτικής Γεωγραφίας (1851) του λόγιου λοχαγού στη δίνη του Κριμαϊκού Πολέμου (1853-1856) και παρακολουθείται η απογονή του έργου του. Η μελέτη συνοδεύεται από εκτενή πίνακα γεωγραφικών όρων και ευρετήριο, καθώς και την ηλεκτρονική έκδοση της Στρατιωτικής Γεωγραφίας σε ένθετο CD.

Το χειρόγραφο υπόμνημα του Νικολαΐδη, προς χρήσιν των επιτελών του Υπουργείου Στρατιωτικών και του ελληνικού «κατακτητικού στρατού», αποτέλεσε το προϊόν της πρώτης επίσημης και μυστικής αποστολής στα διεκδικούμενα εδάφη της Ευρωπαϊκής Τουρκίας, δηλαδή σε μια terra incognita την οποία κληρονομικώ δικαίω διεκδικούσε ο ελληνικός εθνικισμός. Οι πολιτικές εξελίξεις της δεκαετίας που προηγήθηκε του 1850, όταν ο Νικολαΐδης περιηγείται και κατοπτεύει τις «όμορες επαρχίες», έθεταν εκ των πραγμάτων επιτακτικά το ζήτημα της γνώσης του χώρου, του διεκδικούμενου από την Ελλάδα χώρου. Όχι πλέον με όρους φιλολογικούς και ιστορικούς, αλλά με όρους φυσικής και πολιτικής γεωγραφίας. Ήταν τότε που είχε αρχίσει να γίνεται συνείδηση στα καθ ημάς πως «το πειστικώτερον των εθνικών δικαίων επιχείρημα είναι η δύναμις». Σε αυτήν ακριβώς τη συνάφεια, η Στρατιωτική Γεωγραφία του Νικολαΐδη προσφέρεται για να διερευνηθεί η συγκρότηση της σύγχρονης εθνικής γεωγραφίας της Ελλάδας, με την παραγωγή του εθνικού χώρου να προκύπτει από τις ανάγκες του Βασιλείου για απόκτηση εκείνου που αργότερα θα ονομαζόταν ζωτικός χώρος.

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)